PZG
Tłumacz migowy online
bip biuletyn
informacji publicznej


UNESCO

Konferencja IGO 2023
Bilety online
Bilety online
POMOC DLA UKRAINY!
PKP Intercity

Projekt PL BY
Dzika Odyseja
Izba Administracji Skarbowej w Białymstoku
Strona główna arrow Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody
Drukuj

PNRP 33(2) za 2014 r.

 

Znaczenie ekoturystyczne szaty roślinnej
zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Gościnna Dolina”
w Bielsku-Białej

STRESZCZENIE

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Gościnna Dolina" charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem szaty roślinnej. Na jej obszarze rozpoznano 12 zbiorowisk roślinnych, reprezentujących 6 klas roślinności: Bidentetea, Artemisietea, Phragmitetea, Molinio-Arrhenatheretea, Rhamno-Prunetea i Querco-Fagetea. Najpospolitszym zespołem roślinnym na obszarze badań jest grąd Tilio-Carpinetum. Wszystkie zbiorowiska roślinne są opisane w tabelach 1 i 2. Ponadto, w „Gościnnej Dolinie" stwierdzono występowanie 381 gatunków roślin naczyniowych. Ponad połowa z nich to gatunki synantropijne, jednakże gatunki obce stanowią zaledwie 15% ogółu flory. Co istotne, na obszarze badań stwierdzono występowanie wielu rzadkich w skali województwa i prawnie chronionych gatunków (tab. 3). Ponadto występuje tam 15 gatunków górskich. Ze względu na walory obszaru badań, jest to dobre miejsce dla uprawiania ekoturystyki. Dla jego zachowania niezbędna jest jego popularyzacja jako obiektu ekoturystycznego, co będzie najlepszym i najbezpieczniejszym, z punktu widzenia ochrony przyrody, sposobem wykorzystania jego zasobów.

 

Bioakumulacja mikro- i makroelementów w tkance mięśniowej
troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta L.) w różnych stadiach rozwojowych

STRESZCZENIE

Celem badań było określenie ekofizjologicznych uwarunkowań pomiędzy wybranymi stadiami rozwojowymi troci wędrownej rozwijającej się w środowisku morskim i słodkowodnym poprzez zbadanie poziomu bioakumulacji wybranych mikro-i makroelementów (Fe, Mn, Zn, Cu, Ca, Mg) oraz markerów stresu oksydacyjnego. Badaniom poddano 274 osobniki: 175 smoltów, 79 dojrzałych płciowo tarlaków i 20 srebrniaków. Z każdej ryby pobrano tkankę mięśniową do oznaczeń chemicznych i biochemicznych. Z naszych badań wynika, że profil stężenia badanych składników mineralnych w tkance mięśniowej troci wędrownej w trzech stadiach rozwojowych jest następujący: Smolty: Mg > Ca > Zn > Fe > Cu > Mn; Srebrniaki: Mg > Ca > Zn > Fe > Cu > Mn; Tarlaki: Mg > Ca > Fe > Zn > Cu > Mn; Ogółem: Mg > Ca > Fe > Zn > Cu >Mn. Zanotowano znaczący wzrost stężenia markerów peroksydacji lipidów w tkance mięśniowej tarlaków, co wskazuje na rozwój stresu oksydacyjnego spowodowanego przez zmianę środowiska bytowania i stanu fizjologicznego organizmu. Znacznie mniejszy poziom aldehydowych i ketonowych pochodnych oksydacyjnie zmodyfikowanych białek w tkance mięśniowej smoltów i srebrniaków wskazuje na skuteczne adaptacyjne mechanizmy obrony antyoksydacyjnej organizmu ryb na tych stadiach rozwojowych. Aktywacja proteolitycznej degradacji zmodyfikowanych reszt aminokwasowych może być jedną z przyczyn redukcji oksydacyjnie zmodyfikowanych pochodnych w wyniku adaptacji do czynników środowiska. Przeprowadzona analiza pomiędzy bioakumulacją mikro- i makroelementów oraz poziomem markerów stresu oksydacyjnego w tkance mięśniowej wykazała zależności skierowane do ograniczenia stresu oksydacyjnego przez utrzymanie poziomu mikro- i makroelementów w granicach fizjologicznych niezbędnych dla aktywacji obrony antyoksydacyjnej u troci wędrownej na różnych stadiach rozwojowych. Ilościowy skład makro- i mikroelementów zawartych w mięśniach ryb wiąże się z ich właściwościami gatunkowymi, wielkością w obrębie gatunku, czynnikami środowiskowymi i biologicznymi takimi jak płeć i wiek. Kształtujący się bilans pro- i antyoksydacyjny jest zależny od indywidualnych możliwości adaptacyjnych tych organizmów do warunków środowiska życia.

 

Awifauna lęgowa mozaikowatego krajobrazu rolniczego
w Krzywińsko-Osieckim Obszarze Chronionego Krajobrazu

STRESZCZENIE

Dzięki dużemu zróżnicowaniu i znacznemu pokryciu powierzchni (około 60%), tereny rolnicze odgrywają znaczną rolę w kształtowaniu się różnorodności biologicznej Polski, a także w skali całej UE. Jednak ostatnio także w Polsce obserwuje się spadek liczebności niektórych gatunków ptaków związanych z terenami rolniczymi, nawet na obszarach z urozmaiconym krajobrazem. Dzieje się tak przypuszczalnie dlatego, że intensywność zabiegów agrotechnicznych jest już zbyt duża. Dodatkowym zagrożeniem dla awifauny obszarów rolniczych może być budowa farm wiatrowych, lokalizowanych przede wszystkim właśnie na terenach uprawnych. Dlatego, oprócz prowadzenia monitoringu ptaków dotyczącego zwykle gatunków pospolitych ciągle istnieje potrzeba szczegółowego dokumentowania awifauny terenów rolniczych w różnych miejscach Polski. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie charakterystyki zgrupowania ptaków lęgowych wycinka krajobrazu rolniczego na Pojezierzu Krzywińskim, w obrębie obszaru chronionego krajobrazu. Badania prowadzono w pobliżu wsi: Wieszkowo, Żelazno i Bielewo (Ryc. 1), na dwóch blisko siebie położonych powierzchniach badawczych o łącznym areale 6,5 km2, zdominowanych przez użytki rolne (ponad 90% udziału), ale także z nielicznymi zakrzewieniami i zadrzewieniami pasmowymi, rosnącymi wśród pól i na poboczach dróg oraz obniżeniem porośniętym mozaiką szuwaru trzcinowego, pałkowego i turzycowego (Ryc. 1). Niniejszy artykuł poświęcono okresowi lęgowemu, czyli okresowi od kwietnia do lipca 2010 roku. Główne źródło danych stanowiła metoda transektowa (20 transektów, 10 liczeń/transekt), ale wykorzystano także inne dane, zgromadzone za pomocą metody liczenia z punktów (4 punkty obserwacyjne, 10 liczeń/punkt) oraz metody używanej w ramach Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (4 powierzchnie) (Ryc. 2).
Stwierdzono obecność 38 gatunków lęgowych lub prawdopodobnie lęgowych oraz 15 gatunków, których gniazdowanie określono jako możliwe (Tab. nr 1). Spośród nich odpowiednio 33-48 gatunków występowało w mozaice środowisk typowych dla terenów rolniczych (polach, łąkach, małych fragmentów lasów oraz zadrzewieniach i zakrzewieniach), a ich zagęszczenie łączne wynosiło ok. 73,5 par/km2. Gatunkiem dominującym był skowronek, a do gatunków najliczniejszych należały jeszcze: pliszka żółta, potrzeszcz, przepiórka, trznadel, zięba i gąsiorek. Spośród gatunków o niekorzystnym statusie w Europie (wg Dyrektywy Ptasiej, Załącznik 1) na terenie badań zaobserwowano gąsiorka, ortolana, jarzębatkę, błotniaka stawowego, żurawia oraz świergotka polnego. Liczba gatunków (Ryc. 3) oraz zagęszczenie ptaków było podobne do przeciętnie notowanych na terenach rolniczych w Polsce. Wysokie zagęszczenie gąsiorka i jarzębatki, a także potrzeszcza, wskazują na duże możliwości zachowania w Polsce populacji gatunków ptaków krajobrazu rolniczego o niekorzystnym statusie ochronnym, jednakże kluczowe jest zachowanie odpowiedniej ilości i wysokiego zróżnicowania pół-naturalnych siedlisk nie użytkowanych rolniczo. Gatunki z Zał. 1 Dyrektywy Ptasiej, jak gąsiorek i jarzębatka, występowały wyłącznie w zakrzewieniach i zadrzewieniach pasowych.

 

Nielegalna dyspersja turystów na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego –
– porównanie dwóch szlaków o różnej skali trudności

STRESZCZENIE

Badania dotyczące dyspersji turystycznej w Tatrzańskim Parku Narodowym, były prowadzone w 2011 roku, w lipcu, jednym z najliczniej odwiedzanych miesięcy w roku. Obserwacje wykazały, iż duża liczba turystów potęguje zjawisko schodzenia z wyznaczonych szlaków turystycznych, czyli tzw. dyspersję.
Obserwacje turystów prowadzono w Tatrach Wysokich - na szlaku prowadzącym przez Dolinkę za Mnichem (znakowanym na czerwono) oraz na szlaku z Doliny Rybiego Potoku przez Świstówkę Roztocką do Doliny Pięciu Stawów Polskich (znakowanym na niebiesko).
Celem badań było określenie poziomu nielegalnej dyspersji, ustalenie motywów, jakimi kierują się dyspersanci, a także analiza zniszczeń spowodowanych tym zjawiskiem. Dwa szlaki o różnym stopniu trudności dają także możliwość oceny zależności pomiędzy trudnością szlaku turystycznego, a skalą dyspersji.
Wyniki badań pokazały, że na łatwiejszym i bardziej uczęszczanym szlaku niebieskim, dochodziło do dyspersji istotnie częściej niż na szlaku czerwonym. Główne motywy to wykonywanie zdjęcia wraz z dojściem do nielegalnego punktu widokowego oraz spożywanie posiłku w dogodnym miejscu. Nielegalnie ze szlaku schodzą, w ponad połowie przypadków, osoby dorosłe. Zasięg dyspersji wynosi najczęściej powyżej 5 metrów od wyznaczonego szlaku turystycznego, ale jest także kilka miejsc położonych przy szlaku, wydeptanych w postaci szerokich placów.

   

NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE

Zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763): nowe stanowiska gatunku
w Bieszczadzkim Parku Narodowym i w Bieszczadach

STRESZCZENIE

Dane o występowaniu zgniotka cynobrowego Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763) w Bieszczadach opierały się dotychczas na pojedynczym stwierdzeniu w miejscowości Stuposiany (Nowicki, 1858). W latach 2012 i 2013, w Bieszczadach odnotowano dwa nowe stanowiska zgniotka cynobrowego. Na jednym ze stanowisk w miejscowości Wołosate (teren BdPN), pod wilgotną korą martwej osiki znaleziono larwę zgniotka cynobrowego (18.10.2012 r.). Na drugim stanowisku w dolinie potoku Hylaty (teren Nadleśnictwa Lutowiska) stwierdzono pojedynczego chrząszcza C. cinnaberinus na składzie drewna (12.06.2013 r.).

 

Wstępne badania nad fauną biegaczowatych (Carabidae)
i omarlicowatych (Silphidae) rezerwatu przyrody „Źródlisko Skrzypowe"

Streszczenie

Badania nad składem gatunkowym a strukturą zgrupowań chrząszczy epigeicznych z rodzin biegaczowatych (Carabidae) oraz omarlicowatych (Silphidae) prowadzono od maja do lipca w roku 2006 w rezerwacie „Źródlisko Skrzypowe" (Polska północno-zachodnia, Pojezierze Dobiegniewskie, UTM WU57, 52°59'43,76"N, 15°45'10,44"E), podczas wykonywania badań do planu ochrony rezerwatu. Za pomocą 10 pułapek typu Barbera schwytano 951 osobników chrząszczy, należących do 31 gatunków w olsie porzeczkowym [Ribeso nigri-Alnetum Sol. Górn. (1975) 1987] oraz łęgu olszowo-jesionowym (Fraxino-Alnetum W. Mat. 1952), porastających płaskie dno doliny rzeki Kaczynki. Z gatunków tych 24 zaliczono do Carabidae, 7 do Silphidae. Spośród gatunków prawne chronionych stwierdzono występowanie pospolitych na terenie całego kraju gatunków biegaczy: Carabus glabratus, Carabus nemoralis, Carabus auratus, Carabus granulatus oraz Carabus violaceus. Do stosunkowo rzadkich gatunków należy Bembidion mannerheimii, po raz pierwszy zarejestrowany na Pojezierzu Pomorskim. Najliczniej występowały biegaczowate: Carabus granulatus, Pterostichus nigrita i Limodromus assimilis, najliczniejszym z omarlicowatych były grabarze Nicrophorus vespilloides, N. vespillo oraz Oiceoptoma thoracica i Phosphuga atrata. Najwięcej osobników i gatunków (odpowiednio 677 i 23), stwierdzono w łęgu olszowo-jesionowym, mniej natomiast ich było w olsie porzeczkowym (274 osobników i 11 gatunków). Zgrupowania chrząszczy epigeicznych są bardzo różne: ols porzeczkowy był zasiedlony przez typowe gatunki otwartych terenów podmokłych (Carabus granulatus, Necrophorus vespilio oraz Pterostichus anthracinus), a łęg olszowo-jesionowy preferowały gatunki leśne, mezofilne i mezohigrofilne (Pterostichus nigrita, Limodromus assimilis, Carabus glabratus, C. nemoralis, Nicrophorus vespilloides, Phosphuga atrata, Oiceoptoma thoracica) z domieszką mezofilnych gatunków polnych (Pterostichus melanarius, Carabus auratus).

 

Stwierdzenie krzyżodzioba świerkowego Loxia curvirostra w pokarmie puszczyka Strix aluco
w Kampinoskim Parku Narodowym

Streszczenie

Krzyżodziób świerkowy jest łuszczakiem występującym w rejonach lasów iglastych w Ameryce Północnej, Środkowej i Euroazji. W Polsce pojawia się głównie jako gatunek przelotny, lęgi zakłada rzadko, ma to miejsce w górach lub na północnym wschodzie kraju. Naloty krzyżodzioba mają miejsce głównie zimą, podczas owocowania świerków. W dn. 10. 01. 2012 w OOS „Roztoka" w Kampinoskim Parku Narodowym, pod dziuplastym dębem, znaleziono wypluwki puszczyka zawierające szczątki osobnika krzyżodzioba świerkowego. Gatunek rozpoznano na podstawie dobrze zachowanej, charakterystycznej żuchwy, której rozmiar i kształt porównano do innych materiałów i przewodników. Prócz krzyżodzioba w wypluwkach zidentyfikowano szczątki 9 innych gatunków ptaków i 12 gatunków ssaków. Jest to pierwsza wzmianka w literaturze dotycząca stwierdzenia krzyżodzioba świerkowego w Puszczy Kampinoskiej. Analiza szczątków ofiar znalezionych w wypluwkach puszczyka, dotychczas stosowana była do określenia składu gatunkowego drobnych ssaków na wielu obszarach. Niniejsze doniesienie wskazuje że badania pokarmu sów mogą być przydatna przy uzupełnianiu wiedzy na temat składu gatunkowego drobnych ptaków na chronionych obszarach.

 

Drobne ssaki Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Dolina Mrogi”
na podstawie analizy wypluwek puszczyka Strix aluco

Streszczenie

Analiza wypluwek puszczyka zebranych w latach 2011-2013 na dwóch stanowiskach (Rogów, Kołacin) w Zespole Przyrodniczo-Krajobrazowym "Dolina Mrogi" (woj. Łódzkie) wykazała obecność 473 ofiar kręgowych, wśród których znajdowało się 391 ssaków należących do 14 gatunków. Na obu stanowiskach najczęściej łowionym gatunkiem był Myodes glareolus, natomiast na stanowisku Rogów: Microtus arvalis, Mus musculus i Apodemus flavicollis, a na stanowisku Kołacin: Apodemus agrarius i Sorex araneus (Tab. 1 i 2). Areały łowieckie sów obejmowały zmozaikowany krajobraz, co skutkowało obecnością wśród ofiar gatunków typowo leśnych (M. glareolus, A. flavicollis), jak również gatunków terenów otwartych (M. arvalis, A. agrarius), związanych z terenami podmokłymi i zbiornikami wodnymi (Neomys fodiens, Microtus oeconomus) lub sąsiedztwem osiedli ludzkich (Rattus norvegicus, Mus musculus). Microtus subterraneus, gryzoń rzadko łowiony przez puszczyka, był obecny na obu stanowiskach. Badania wykazały większość gatunków ssaków związanych z podłożem, które występują w środkowej Polsce i mogą stanowić potencjalne ofiary puszczyka. Możliwe jest jeszcze stwierdzenie takich jak: Microtus agrestis, Arvicola amphibius i Apodemus sylvaticus, których obecność zanotowano na terenach przyległych.



 
  • Polish
  • English
home