Dokarmianie zimowe
 

Dokarmianie zimowe kopytnych w Puszczy Białowieskiej jest stosowane od dawna. W XIX wieku w Puszczy zbudowano sieć paśników, gdzie dokarmiano sianem żubry i inne kopytne. Współcześnie żubry bytujące w Puszczy Białowieskiej są dokarmiane sianem w stałych miejscach. Zależnie od warunków zimowych żubry gromadzą się wokół tych miejsc na okres 4 - 5 miesięcy. Stały dostęp do dobrego gatunkowo siana ogranicza rozmiar naturalnej śmiertelności żubrów w czasie zimy, ale jednocześnie prowadzi do kilkumiesięcznej koncentracji, co może ujemnie wpływać na zdrowotność tych zwierząt. Dokarmianie zimowe wywiera znaczny wpływ na zachowanie, strukturę socjalną, rozprzestrzenienie, zagęszczenie, zimową dietę, a nawet rozród żubrów. W Puszczy Białowieskiej, podczas mroźnych i śnieżnych zim, żubry pobierają najwięcej siana w okresie od grudnia do marca i wtedy stanowi ono blisko 100% ich diety. W listopadzie i kwietniu oraz podczas małośnieżnych, ciepłych zim żubry korzystają z siana nieregularnie i rozprzestrzeniają się na większej powierzchni Puszczy. Jednak zdobywanie pokarmu spod śniegu odgrywa u żubrów obecnie minimalną rolę i obserwowane jest głównie na polach i łąkach uprawnych na początku zimy.

Żubry preferują pokarm naturalny, którego w okresie zimowym brak w dostatecznej ilości w Puszczy. Zapotrzebowanie pokarmowe żubrzyc karmiących i ciężarnych jest wysokie, dlatego pobieranie siana jest dla nich niezbędne. Drastyczne obniżenie liczebności wolnej populacji pozwoliłoby wprawdzie zredukować dokarmianie do minimum, lecz w następstwie prowadziłoby do znacznej utraty zmienności genetycznej i pogłębiania się chowu w pokrewieństwie. Brak dokarmiania zimowego powodowałoby większy stopień oddziaływania żubrów na las i nieuchronność wzrostu konfliktów z ludnością zamieszkującą wsie puszczańskie lub położone na skraju masywu leśnego. W celu ograniczenia szkód wyrządzanych przez żubry w uprawach rolnych położonych poza granicami lasu, w okresie zimowym, Białowieski Park Narodowy kontraktuje corocznie u rolników łąki i siano gromadzone w zbudowanych stogach i brogach na prywatnych łąkach w celu dokarmiania żubrów.

W Puszczy Białowieskiej od dawna praktykowane jest ścinanie osik specjalnie dla zwierzyny. W XIX wieku w tym celu ścinano około 7000 drzew rocznie. Obecnie pod koniec zimy także ścinane są osiki celem wzbogacenia diety zwierząt kopytnych w pokarm naturalny. Drzewa takie są ogryzane z gładkiej kory prawie w całości. Ponadto zgryzane są pędy nawet o średnicy 2 cm. O tym, że żubry preferują pokarm naturalny można było się przekonać w sezonie zimowym 1989/90. Łagodna, małośnieżna zima w połączeniu z urodzajem żołędzi spowodowała, iż żubry korzystały z siana w minimalnym stopniu, a w poszukiwaniu żołędzi wędrowały po całej Puszczy.

stado_zubrow
W okresie zimy żubry grupują się wokół miejsc dokarmiania,
tworząc duże ugrupowania zimowe, liczące kilkadziesiąt osobników.
Fot. J. Walencik