Żubr w Polsce i na świecie |
Żubry żyją na świecie w hodowlach zamkniętych (np. ogrody zoologiczne), półwolnych (na dużym ogrodzonym terenie, ale żubry nie są rozpoznawane indywidualnie) oraz w wolno żyjących populacjach. W 2021 roku światowa populacja żubrów liczyła 9554 osobniki, w tym 7266 (76%) żyło w wolnych populacjach, 487 (5%) w półwolnych, a 1801 (19%) w hodowli zamkniętej. W Polsce żyje ¼ światowej populacji żubrów. Na koniec 2021 roku było to 2429 żubrów, w tym 206 w hodowli zamkniętej i 2223 w wolnych populacjach. W Polsce funkcjonuje 8 wolnych populacji (Puszcza Białowieska, Puszcza Knyszyńska, Puszcza Borecka, Bieszczady, Stada w Zachodniej Polsce, Lasy Janowskie, Puszcza Augustowska i Puszcza Romincka). W 2021 roku na świecie było 47 wolnych populacji i 18 półwolnych. Najliczniejsze są populacje małe i średnie, których liczebność nie przekracza 100 osobników, zaledwie 21 populacji jest większych, w tym 5 w Polsce. Większość populacji wolno żyjących jest zlokalizowana we wschodniej części pierwotnego areału żubra nizinnego: w Polsce, na Białorusi, Litwie, Rosji i Ukrainie. Najdalej na zachód Europy wysuniętym wolno żyjącym stadem żubrów jest stado Bad Berleburg w Niemczech. Jednym z warunków powodzenia restytucji żubrów było zwiększenie liczebności gatunku oraz jego rozprzestrzenienie. Rolę matecznika odegrały rezerwaty hodowlane w Polsce (Białowieża, Pszczyna, Niepołomice) i Rosji (Prioksko-Terrasny i Okski). Z tych ośrodków wywodzi się większość żubrów żyjących w hodowlach zamkniętych i stadach wolnych na świecie. Tworzenie nowych wolnych hodowli żubra wiąże się z koniecznością dysponowania odpowiednio dużym i zasobnym terenem do ich wsiedlania. Aby wolno żyjące populacje miały możliwość utrzymania zmienności genetycznej ich docelowa liczebność powinna wynosić co najmniej 100 osobników. Obecnie jest to trudne do zrealizowania, tworzy się więc metapopulacje - sieć mniejszych stad, gdzie wymianę genów zapewniają migrujące między nimi byki. Ważniejszymi regionami, gdzie bytują wolne populacje są Puszcza Białowieska (Polska i Białoruś), Kaukaz (Rosja) i Karpaty (Polska, Rumunia, Słowacja i Ukraina). W Puszczy Białowieskiej żyją żubry nizinne (białowieskie), natomiast na Kaukazie i w Karpatach występują żubry linii nizinno-kaukaskiej. Obecnie obie części Puszczy zamieszkuje około 1500 żubrów. Tak więc była ona i pozostaje matecznikiem dla swego herbowego zwierzęcia. Przetrwanie całego gatunku zawdzięczamy dosłownie kilku osobnikom i dużej dozie szczęścia. Losy żubra są przykładem jak można w bardzo krótkim czasie doprowadzić gatunek do krawędzi zagłady i jak wiele trudu trzeba włożyć w jego ratowanie. Uratowanie żubra było niewątpliwym sukcesem, lecz dalsze działania na rzecz ochrony tego reliktowego gatunku są nadal niezbędne. |