„PNRP” 38(1) – 2019 r.
Struktura i rozwój drzewostanów pierwotnych i wtórnych (przejściowych) STRESZCZENIE
W Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego istnieją
drzewostany powstałe w wyniku naturalnej niezakłóconej regeneracji
zrębów z lat 1910-1912. Ich wyjątkową wartość podkreśla
współwystępowanie drzewostanów pierwotnego i wtórnego
pochodzenia w granicach jednej biochory grądu Tilio-Carpinetum.
Nowe dane o rozmieszczeniu STRESZCZENIE Podczas kolejnej fazy badań nad rozmieszczeniem skalnika driady - Minois dryas (SCOPOLI, 1763) w latach 2016-2018 w Polsce południowo-wschodniej odkryto 77 nowych stanowisk gatunku. Stanowiska zlokalizowane są w 37 (16 nowych) kwadratach UTM 10×10 km w obrębie 12 mezoregionów: na Wyżynie Olkuskiej, w Pieninach, w Beskidzie Sądeckim, Beskidzie Niskim, w Bieszczadach Zachodnich, w Górach Sanocko-Turczańskich, na Pogórzu Ciężkowickim, Pogórzu Przemyskim, Pogórzu Dynowskim, Pogórzu Jasielskim, Pogórzu Strzyżowskim, Pogórzu Bukowskim oraz w Kotlinie Jasielsko-Krośnieńskiej. W dwóch mezoregionach - w Beskidzie Sądeckim oraz na Pogórzu Ciężkowickim M. dryas został stwierdzony po raz pierwszy. Gatunek został wykazany po raz pierwszy z terenu Pienińskiego Parku Narodowego oraz Popradzkiego Parku Krajobrazowego, a na obszarze Ojcowskiego PN został stwierdzony po 53 latach braku danych. Nowe stanowiska gatunku stwierdzono ponadto w Bieszczadzkim PN oraz w otulinie Magurskiego PN. Monitoringiem objęto 21 wcześniej znanych stanowisk, zlokalizowanych w 5 mezoregionach: w Beskidzie Niskim, Górach Sanocko-Turczańskich, na Pogórzu Dynowskim, Pogórzu Przemyskim oraz na Podgórzu Rzeszowskim. Na dwóch z tych stanowisk nie udało się potwierdzić obecności gatunku. Podsumowano aktualne i historyczne rozmieszczenie M. dryas w Polsce w podziale na kwadraty siatki UTM - w chwili obecnej M. dryas znany jest w Polsce ze 191 stanowisk w obrębie 74 kwadratów UTM 10×10 km, położonych w 17 mezoregionach. Szczegółowej analizie poddano rozmieszczenie poziome i pionowe aktualnie czynnych stanowisk gatunku oraz przeanalizowano liczebność lokalnych populacji. W związku z rosnącą liczbą znanych kolonii oraz powiększaniem się areału występowania gatunek uznano w chwili obecnej za niezagrożony wyginięciem.
Przemiany w przestrzeni geograficznej STRESZCZENIE Parki narodowe to szczególne obszary, które cechują unikatowe wartości przyrodnicze, naukowe, kulturowe itp. Chronione są naturalne zasoby przyrody lub bliskie naturalnym. Jednak z nadaniem statusu parku narodowego wiążą się konkretne zmiany. Głównym celem opracowania jest prezentacja przemian, jakie zachodzą w przestrzeni geograficznej, kiedy nadany jej zostaje status parku narodowego. Przemiany te zachodzą na płaszczyznach m.in. turystycznej, społecznej czy przestrzennej. Autor omawia je na konkretnych przykładach polskich parków narodowych.
Ocena potencjału turystyczno-edukacyjnego ścieżek edukacyjnych STRESZCZENIE Ścieżki edukacyjne służą do poznawania przede wszystkim przyrody, ale także i historii czy kultury danego miejsca. W Polsce ścieżki dydaktyczne są nieustannie tworzone oraz modernizowane. Wytyczne do ich tworzenia nie są regulowane prawnie, jednak w literaturze można spotkać opracowania zawierające wytyczne co do tego, jak powinny wyglądać. W pracy dokonano oceny potencjału turystyczno-edukacyjnego ścieżek dydaktycznych Ojcowskiego Parku Narodowego, którego flora i fauna oraz walory przyrody nieożywionej przyciągają setki tysięcy turystów rocznie. Jako podstawę oceny wykorzystano krajowe i zagraniczne publikacje zawierające wytyczne do projektowania oraz budowania ścieżek dydaktycznych. Badaniu podlegała zgodność ścieżek Chełmowa Góra, Jaskinia Ciemna - Góra Okopy, ścieżka przy Centrum Edukacyjno-Muzealnym oraz Dolina Sąspowska z wytycznymi edukacyjnymi, kompozycyjnymi i inżynieryjno-technicznymi zebranymi w publikacji CISZEWSKIEJ (2017). Prace terenowe wykonano w lutym oraz kwietniu 2018 roku. Przeanalizowano następujące parametry ścieżek: wymiary, liczba i lokalizacja przystanków, czas przejścia, dostosowanie dla niepełnosprawnych, elementy przyrodnicze, dojazd, wpływ na środowisko, elementy krajobrazu oraz budowa i treść tablic informacyjnych. Wyliczono także prosty wskaźnik zgodności (WZ) analizowanych ścieżek z wytycznymi zawartymi w publikacjach uwzględniających wszystkie trzy kategorie analizowanych kryteriów. Najmniejsza zgodność występowała z wytycznymi edukacyjnymi, a największa - z wymaganiami kompozycyjnymi. Najbardziej zgodne z zaleceniami projektowymi były ścieżki przy Centrum Edukacyjno-Muzealnym (WZ = 63-76%) oraz Jaskinia Ciemna - Góra Okopy (WZ 66-75%). Przeciętna zgodność ocenianych ścieżek z wytycznymi w zakresie analizowanych cech konstrukcyjnych może wynikać z braku prawnego uregulowania tej kwestii i związanej z tym dowolności twórców ścieżek oraz z faktu, że ścieżki dydaktyczne w Ojcowskim Parku Narodowym w większości poprowadzono po już istniejących szlakach turystycznych.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Stwierdzenie małża Rangia cuneata STRESZCZENIE Notatka przedstawia nowe stanowisko małża Rangia cuneata (G.B. SOWERBY I, 1831) w Bałtyku. Muszlę gatunku stwierdzono w pobliżu rezerwatu Mewia Łacha w Mikoszewie ((54.349227°E; 18.972424°E) we wrześniu 2018 r. Małż ten najprawdopodobniej występuje również w samym rezerwacie. |