PNRP 31(1) za 2012 r.
Współczesne występowanie gwiazdosza potrójnego (Geastrum triplex) STRESZCZENIE W artykule przedstawiono współczesne (po drugiej wojnie światowej) rozmieszczenie gwiazdosza potrójnego Geastrum triplex na podstawie danych z literatury oraz dostępnych materiałów zielnikowych a także danych niepublikowanych, zgromadzonych przez autorów. Gatunek ten podlega całkowitej ochronie oraz uznany jest za zagrożony wymarciem (kategoria E). Do lat 80-tych XX wieku znany był zaledwie z 10 stanowisk na terenie Polski. W ciągu ostatnich 30 lat zaobserwowano go na licznych, nowych stanowiskach. Obecnie znany jest z co najmniej 112 stanowisk. Gwiazdosz potrójny wyrasta w naturalnych zbiorowiskach leśnych, ale nawet w nich najczęściej spotykany jest przy drogach. Zajmuje też siedliska antropogeniczne, spotykany jest np. w miastach, wsiach, w zadrzewieniach śródpolnych. Obecnie gatunek ten nie jest w Polsce zagrożony (kategoria LC według kryteriów IUCN). Postuluje się usunięcie gwiazdosza potrójnego z listy gatunków objętych ochroną ścisłą.
Czarka austriacka Sarcoscypha austriaca (O. Beck ex Sacc.) Boud. STRESZCZENIE Pierwsze, niepublikowane stanowisko czarki austriackiej Sarcoscypha austriaca z Wielkopolski pochodzi z roku 1977. Liczne, nowe stanowiska tego gatunku stwierdzone w ciągu ostatnich 8 lat wskazują na szerokie rozprzestrzenienie tego gatunku w Wielkopolsce. W artykule opisano 15 nowych stanowisk czarki austriackiej i przedstawiono ich rozmieszczenie.
Materiały do brioflory Polski Środkowej. STRESZCZENIE Artykuł przedstawia wyniki badań prowadzonych w 2010 oraz 2011 roku na terenie otuliny oraz rezerwatu torfowiskowego Czarny Ług. Rezerwat zlokalizowany jest w województwie łódzkim, na terenie gminy Wolbórz, nie opodal miast: Tomaszów Mazowiecki oraz Wolbórz, pomiędzy wsiami Młoszów i Swolszewice Duże (Ryc. 1). Na jego obszarze wyróżniono trzy zbiorowiska roślinne: Sphagnetum magellanici, Caricetum limosae i Caricetum rostrate, natomiast na terenie otuliny zbiorowisko leśne Molinio-Pinetum (Kucharski, Grzyl 1991). Podczas prowadzonych badań wykazano 56 gatunków mszaków - 50 mchów i sześciu wątrobowców, należały one do 23 rodzin z których najliczniej reprezentowana była rodzina Dicranaceae (osiem gatunków - 14% wykazanej brioflory). W brioflorze badanego obiektu na uwagę zasługuje 17 gatunków objętych ochroną prawną oraz nowe stanowisko inwazyjnego gatunku mchu Orthodontium lineare (Ryc. 2). Na terenie rezerwatu oraz otuliny wykazano pięć typów siedlisk porastanych przez mszaki: epigeiczne (naziemne), epiksyliczne (związane z drewnem) oraz epifityczne (nadrzewne), epilityczne oraz wodne. Najwięcej gatunków stwierdzono na siedliskach epigeicznych (38) oraz epiksylicznych (21), najmniej na siedliskach epilitycznych (tylko dwa).
Flora i roślinność rezerwatu Wrząca (woj. łódzkie) STRESZCZENIE
Rezerwat leśny Wrząca położony jest w
południowo-zachodniej części Wysoczyzny Złoczewskiej. Jego powierzchnia wynosi 59,70 ha. Rezerwat ten
został powołany w roku 1995 w celu zachowania ze względów naukowych i
dydaktycznych kwaśnej buczyny niżowej (Luzulo
pilosae-Fagetum) na granicy naturalnego występowania buka pospolitego Fagus sylvatica i jodły pospolitej Abies alba.
Herpetofauna Przedborskiego Parku Krajobrazowego STRESZCZENIE
Prace były prowadzone w latach 2010-2011 w granicach Przedborskiego Parku
Krajobrazowego (PPK). Park ten położony jest w województwach łódzkim i
świętokrzyskim (centralna Polska). Zajmuje powierzchnię 26.234 ha, obejmując
m.in. 5 rezerwatów przyrody („Bukowa Góra", „Czarna Rózga", „Oleszno", „Murawy Dobromierskie" i „Piskorzeniec"). Największą rzeką
przepływającą przez Park jest Czarna. Park jest bardzo zróżnicowany
przyrodniczo, zwłaszcza geologicznie. Łagodne wzgórza porastają zwykle lasy,
obniżenia są na ogół zagospodarowane.
Nietoperze
(Chiroptera) w obiektach sakralnych STRESZCZENIE Kontrole obiektów sakralnych (kościołów i kaplic) są powszechną praktyką podczas wyszukiwania letnich stanowisk nietoperzy, szczególnie gatunków często wykorzystujących takie schronienia jako miejsca rozrodu (Myotis emarginatus, Rhinolophus hipposideros, Myotis myotis, Plecotus austriacus). Pomimo tego faktu, wyniki przeszukiwań większej liczby tego typu obiektów na inwentaryzowanym obszarze, są w polskiej literaturze nieliczne. Z województwa opolskiego dane o letnich stanowiskach nietoperzy w obiektach sakralnych pochodzą wyłącznie z jego południowego części (Gór Opawskich). W pracy zaprezentowano wyniki poszukiwań letnich schronień nietoperzy w obiektach sakralnych w północnej części województwa - Stobrawskim Parku Krajobrazowym. Podczas kontroli 29 kościołów stwierdzono 4 gatunki nietoperzy: Myotis myotis, Eptesicus serotinus, Plecotus auritus i P. austriacus, a dla 3 z nich (poza gackiem brunatnym) odnaleziono kolonie rozrodcze. Na tle nizinnych obszarów kraju, stwierdzono wysoki udział kościołów zajętych przez nietoperze (31%).
W sprawie rezerwatu przyrody „Smoleń" - nowe propozycje STRESZCZENIE
Mała powierzchnia
dwuczęściowego rezerwatu „Smoleń" (4,32 ha) uniemożliwia dziś realizowanie w nim,
w sposób właściwy, zarówno leśnej gospodarki ochronnej jak też koniecznej
ochrony ruin XIV- wiecznego zamku Pileckich. Silna wichura w 2010 roku, a
wcześniej - ostra zima w 2009 roku spowodowały duże straty w drzewostanie. Zły
stan techniczny ruin zamku stwarza realne zagrożenie dla odwiedzających ten
obiekt. Wokół rezerwatu „Smoleń" udokumentowane zostały unikalne wartości
przyrodnicze, które wymagają aktualnie pilnej ochrony.
Notatki florystyczne, faunistyczne i mykobiotyczne
Nowe stanowiska czosnku niedźwiedziego Allium ursinum L. STRESZCZENIE Allium ursinum jest gatunkiem prawnie chronionym. Najczęściej spotykamy go na pogórzu i w niższych partiach gór, choć istnieją pewne stanowiska rozproszone na nizinach. Gatunek ten często rośnie na glebach wilgotnych, gliniastych i bogatych w związki mineralne. Dotychczas z rejonu Tatr odnotowano tylko dwa stanowiska: jedno z części polskiej - Zadnia Kopka, a drugie ze Słowacji - prawdopodobnie błędnie opisane z Doliny Suchej Sielnickiej, oraz z rejonu Podtatrza - ,,Las Chałubińskich''. W latach 2004-2008 w trakcie badań terenowych odnaleziono 6 nowych stanowisk tego gatunku Ryc. 1. Nowo odkryte populacje znajdują się na wysokości od 870 do 1020 m n.p.m. Usytuowane są one głównie wzdłuż potoków, na glebie o pH 6,3-7,5. Liczebność populacji szacowana jest od kilkunastu do kilkuset kęp. Wśród gatunków najczęściej towarzyszących można wymienić m.in.: Acer pseudoplatanus, Alnus incana, Dentaria glanulosa, Geum urbanum, Oxalis acetosella, Primula elatior, Urtica dioica oraz Aegopodium podagraria. Allium ursinum jest pozostałością dawnych lasów bukowych z rzędu Fagetalia sylvaticae, które kiedyś rosły w Kotlinie Zakopiańskiej. Odkrycie nowych stanowisk Allium ursinum przyczyniło się do poszerzenia naszej wiedzy w zakresie rozmieszczenia tego gatunku i składu gatunkowego niższych położeń Tatr oraz Podtatrza.
Nowe stanowiska rzadkich, interesujących i chronionych gatunków chrząszczy (Coleoptera) STRESZCZENIE Praca przedstawia nowe dane o rozmieszczeniu w Kampinoskim Parku Narodowym 30 interesujących i rzadkich gatunków chrząszczy (Coleoptera) z następujących rodzin: Carabidae, Histeridae, Staphylinidae, Scarabaeidae, Cleridae, Cucujidae, Zopheridae, Meloidae i Chrysomelidae. Dziesięć gatunków: Agonum duftschmidi, Trichocellus placidus, Platylomalus complanatus, Quedius humeralis, Sepedophilus nigripennis, S. obtusus, Liogluta alpestris, Atheta oblita, Meotica filiformis i Pediacus depressus nie było dotychczas stwierdzane z obszaru Niziny Mazowieckiej. Cztery gatunki: Platylomalus complanatus, Aegialia rufa, Chaetopteroplia segetum segetum i Lytta vesicatoria są umieszczone na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych. Dwa gatunki: Cucujus cinnaberinus i Protaetia aeruginosa podlegają ochronie gatunkowej i są umieszczone na Europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych.
Polemiki
Błędne informacje o wprowadzeniu STRESZCZENIE
W ostatnich dekadach ubiegłego stulecia
populacja niepylaka Apollo w Pieninach szybko zanikała. Dlatego też w 1991 r.
podjęto projekt reintrodukcji tego gatunku w oparciu o rodzimy podgatunek
Parnassius apollo frenkenbergeri Slaby. Po zebraniu w terenie gąsienic
doprowadzono do wylęgu imagines w hodowli, gdzie część samców skrzyżowano z
samicami obcego, nieznanego podgatunkiem pochodzącego z terenu Alp. Dla
bezpieczeństwa hodowanego rodzimego podgatunku osobniki z hodowli we Wrocławiu
przeniesiono do Krościenka w pobliże Pienińskiego Parku Narodowego. Już w tym
miejscu zasilono hodowaną populację osobnikami zebranymi w słowackiej części
Pienin (porozumienie w ramach CIITES). Wyhodowane imagines wypuszczano w
wyznaczonych i uprzednio przygotowanych miejscach w Pienińskim Parku Narodowym.
Proces reintrodukcji był kontrolowany przez Dyrekcję PPN, a także nadzorowany
przez kierownika naukowego projektu, prof. dr hab. Zbigniewa Witkowskiego. |