
KSIÊGA RODOWODOWA ¯UBRÓW |
![]() |
Ksiêga Rodowodowa ¯ubrów - European Bison Pedigree Book jest przedsiêwziêciem szczególnym, kontynuacj± programu ochrony ¿ubra, najwiêkszego wspó³cze¶nie ssaka Europy. Jej pocz±tki siêgaj± lat 30. ub. wieku, kiedy zaczêto realizowaæ w uk³adzie miêdzynarodowym zadanie restytucji gatunku, który zosta³ wytêpiony w swych ostatnich ostojach w I. po³owie XX w. Historia ¿ubra w Europie jest dobrze poznana i opisana w wielu dostêpnych ¼ród³ach - artyku³ach i monografiach; tak¿e w tekstach udostêpnionych na witrynie Bia³owieskiego Parku Narodowego. Ograniczymy siê zatem do tej czê¶ci historii restytucji ¿ubra, która bezpo¶rednio dotyczy Ksiêgi Rodowodowej ¯ubrów. Pierwszym zadaniem przedsiêwziêcia zmierzaj±cego do wykorzystania w procesie restytucji zachowanych przy ¿yciu ¿ubrów, ¿yj±cych w zagrodach prywatnych w³a¶cicieli i w ogrodach zoologicznych by³o sporz±dzenie spisu wszystkich ¿yj±cych zwierz±t. Spis ten wykona³ w 1931 r. z wielk± staranno¶ci± Goerd von der Groeben, cz³onek Miêdzynarodowego Towarzystwa Ochrony ¯ubra, utworzonego w Niemczech w 1923 r. pod nazw± Internationale Gesellschaft zur Erhaltung des Wisents. Wykaz obejmowa³ wszystkie ¿ubry czystej krwi (wy³±czono mieszañce ¿ubra z bizonem amerykañskim i z byd³em domowym, które powsta³y z woli hodowców w niektórych zagrodach), jakie uda³o siê zidentyfikowaæ na ca³ym ¶wiecie (praktycznie w Europie). Ta lista sta³a siê od tej chwili punktem wyj¶cia dla ca³ej, siêgaj±cej wspó³czesnych nam czasów dzia³alno¶ci w zakresie restytucji zagro¿onego gatunku - powiêkszania ¶wiatowego stada ¿ubrów drog± kontrolowanego kojarzenia poszczególnych osobników, przy zachowaniu czysto¶ci krwi ¿ubra, jako gatunku. Warte jest podkre¶lenia, ¿e Ksiêga Rodowodowa ¯ubrów by³a prekursorem systemu rejestracji rodowodowej osobników czystej krwi w celach restytucyjnych i dziêki skuteczno¶ci wypracowanego systemu sta³a siê wzorem dla licznych wspó³cze¶nie programów ochrony innych zagro¿onych gatunków. Od samego pocz±tku wyró¿niono dwie linie hodowlane ¿ubrów czystej krwi: liniê bia³owiesk± (nizinn±), obejmuj±c± zwierzêta bêd±ce bezpo¶rednimi potomkami ¿ubrów bia³owieskich (pochodz±cych ze stada ¿yj±cego w Puszczy Bia³owieskiej) oraz drug± - liniê bia³owiesko-kaukask±, obejmuj±c± zwierzêta posiadaj±ce domieszkê krwi ¿ubra kaukaskiego. Dotyczy to podgatunku ¿ubra, który zamieszkiwa³ Kaukaz i równie¿ uleg³ zag³adzie z rêki cz³owieka, ale pozostawi³ potomstwo wskutek dopuszczenia do rozrodu jednego osobnika tego gatunku, który znalaz³ siê na pocz±tku XX w. w¶ród ¿ubrów bia³owieskich w hodowlach na terenie Niemiec. Obie linie rozró¿niane s± konsekwentnie w spisach rodowodowych Ksiêgi. W celu przybli¿enia zagadnieñ, jakie mieszcz± siê w zakresie dzia³ania Ksiêgi Rodowodowej ¯ubrów (KR¯) podajemy poni¿ej g³ówne cele, jakie realizuje w interesie hodowców ¿ubrów na ¶wiecie Redakcja tego wydawnictwa. Mo¿na je stre¶ciæ w kilku punktach:
Podstaw± dzia³alno¶ci KR¯ s± sta³e kontakty i ¶cis³a wspó³praca ze wszystkimi hodowcami (w³a¶cicielami) ¿ubrów na ¶wiecie. Dziêki temu istnieje bie¿±cy przep³yw informacji o poszczególnych zwierzêtach i mo¿liwe jest sporz±dzanie raportów o stanie liczebnym zagrodowych i wolnych stad na koniec ka¿dego roku. Funkcje informacyjne KR¯ ostatnio rozszerzaj± siê o doradztwo w zakresie sprzeda¿y lub wymiany zwierz±t miêdzy hodowlami w skali ¶wiatowej. Zadanie to staje siê wa¿ne w ostatnim okresie w zwi±zku z postêpami hodowli ¿ubrów w poszczególnych o¶rodkach i wynikaj±cej st±d konieczno¶ci roz³adowania zagêszczeñ w stadach ¿yj±cych w zagrodach o ograniczonej powierzchni. Redakcja Ksiêgi Rodowodowej ¯ubrów od 1991 r. pracuje w strukturach Bia³owieskiego Parku Narodowego. Na stronach internetowych BPN dostêpne s± opublikowane zeszyty KR¯ oraz wybrane artyku³y dotycz±ce historii restytucji ¿ubra i losów Ksiêgi Rodowodowej ¯ubrów od jej powstania do chwili obecnej. Poni¿ej podajemy, corocznie aktualizowane dane statystyczne zawieraj±ce wyniki ilo¶ciowe o stanach hodowli ¿ubrów w Polsce i na ¶wiecie. Dane obejmuj± stany liczbowe ¿ubrów na ¶wiecie sporz±dzane na podstawie ostatniego opublikowanego zeszytu KR¯ oraz dane liczbowe dotycz±ce ¿ubrów w Polsce na koniec minionego roku, aktualizowane zwykle w pierwszym kwartale bie¿±cego roku. *
Wybrane dane statystyczne dotycz±ce aktualnych stanów (stany na dzieñ 31. grudnia danego roku)
Stan ¿ubrów na ¶wiecie na koniec 2022 r: Ogó³em: 10 536 osobników w tym: w hodowlach zagrodowych: 1727 (663.1064)* w hodowlach pó³wolnych: 584 w hodowlach wolnych: 8225 Stan ¿ubrów w Polsce na koniec 2022 r.: Ogó³em: 2603 osobników w tym: w hodowlach zagrodowych: 209 (74.135) w hodowlach wolnych: 2394
Stan ¿ubrów w Bia³owie¿y na koniec 2022 r:
w hodowli zagrodowej BPN
w hodowli wolnej *W nawiasie, oddzielone kropkami, podano kolejno liczbê samców i samic.
Opracowali: Redaktor KR¯ Sekretarz Redakcji
Dr Jan Raczyñski Mgr in¿. Ma³gorzata Bo³bot
Powojenne zeszyty Ksiêgi Rodowodowej ¯ubrów w wersji elektronicznej do pobrania...
Korespondencjê do Redakcji prosimy kierowaæ: |