Fundusz Leśny, stworzony i zarządzany przez Państwowe Gospodarstwo Leśne
Lasy Państwowe w oparciu o §58 ustawy o lasach, wspomaga
działania Białowieskiego Parku Narodowego.
W okresie od końca czerwca do początku grudnia 2023 r. ponad 2,9 mln złotych zostanie przeznaczone na następujące działania:
- Monitoring rozwoju populacji kornika drukarza: Zakup feromonów Ipsowit (60 szt.) i Ipsowit W (60 szt.)
- Zakup pasz dla żubrów w hodowli zamkniętej i hodowli wolnej - WKŁAD 15%: Zakup siana - 57 t, pasz okopowych (buraki - 30 t) oraz pasz treściwych (owies - 20 t, kukurydza - 5 t, żołędzie - 3 t)
- Zakup leków do zdalnej immobilizacji: Zakup Captivon-u (2 szt.) i Activon-u (2 szt.)
- Zakup mat dezynfekcyjnych i preparatów do dezynfekcji: Zakup mat dezynfekcyjnych (12 sz.) i preparatów do dezynfekcji (2 szt.)
- Usuwanie gatunku obcego – niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora): Ręczne wyrywanie przed lub w trakcie kwitnienia na powierzchni 10,80 ha
- Utylizacja odpadów pozwierzęcych - 4 lata - WKŁAD 15%: Usługa utylizacji odpadów pozwierzęcych 2000 kg
- Zakup akcesoriów do zdalnej immobilizacji: Zakup igieł (30 szt.) i strzykawek (30 szt.) aplikatorów do broni pneumatycznej
- Zakup schodów metalowych do magazynu zbożowego: Zakup schodów metalowych zewnętrznych w celu wymiany schodów magazynu zbożowego z betonowych na metalowe (rozbiórka starych schodów i montaż nowych we własnym zakresie) – 1 szt.
- Zakup poideł do zadawania leków dla żubrów Rezerwatach 1,2,3,4 – 6 szt
- Zakup sprzętu do odchowu osesków w Ośrodku Rehabilitacji: Zakup budki do odchowu zwierząt (1 szt.), zakup butelek do karmienia osesków (4 szt.), zakup smoczków do do butelek (8 szt.)
- Wymiana okien w magazynie zbożowym: Wymiana okien w magazynie zbożowym (zakup wraz z montażem) – 27 szt.
- Remont płotów szczelnych - WKŁAD 15%: Remont polegający na: demontaż elementów drewnianych płotu, demontaż słupów stalowych skrzywionych bądź będących w złym stanie technicznym, wraz z elementami fundamentowania; czyszczenie istniejących słupów, osadzenie słupów wyprostowanych i nowych w linii ogrodzenia, 2-krotnie malowanie farbą chlorokauczukową wszystkich słupów (istniejących i nowych); montaż elementów drewnianych płotów (rygle, deskowanie, okap), zabezpieczenie elementów drewnianych ogrodzenia poprzez dwukrotne malowanie bądź nasączanie ciśnieniowe. Niniejsze zadanie dotyczy remontu odcinka płotu o dł. 15 000 m – 300 m w 2023 roku
- Zakup sprzętu do korekcji racic i kopyt do Rezerwatów 1,2,3,4: Zakup tarnika elektrycznego z akumulatorem i ładowarką (1 szt.), zakup kleszczy do korekcji racic i kopyt (1 szt.), zakup noży do racic/kopyt prawie/lewe (4 szt.), zakup tarnika ręcznego (1 szt.)
- Oczyszczanie miejsc zimowego dokarmiania (przez 4 lata) - WKŁAD 15%: Sprzątanie miejsc zimowego dokarmiania z resztek pasz oraz odchodów, celem utrzymania ich we właściwym stanie sanitarnym – 7 miejsc
- Wykonanie dokumentacji technicznej na remont kładki pieszej przez rzekę na terenie Parku Pałacowego i jej remont – 2 szt
- Zakup fotopułapek wraz z osprzętem: Zakup 4 fotopułapek (z kartą pamięci i ładowarką)
- Zakup anteny kierunkowej do odbiornika telemetrycznego: Zakup i dostawa anteny kierunkowej wraz z kablem do posiadanego odbiornika telemetrycznego YAESU – 1 kpl
- Zakup sprzętu do nawigacji używanego przy immobilizacjach i sekcjach żubrów: Zakup odbiorników GPS (2 szt.) i zakup kart pamięci (2 szt.)
- Obiekty infrastruktury sanitarnej - wynajem i serwis kabin WC – 11 sztuk
- Obiekty infrastruktury sanitarnej - wynajem i serwis dodatkowej kabiny WC: Wynajem dodatkowej kabiny WC wraz z serwisem, zlokalizowanej w miesiącach maj-październik 2023 r. - 1 sztuka
- Wykonanie tablic edukacyjnych dla niewidomych:Wykonanie i dostawa 10 tablic edukacyjnych (wielkość tablicy to 30 x 50 cm) służących jednocześnie niewidomym i osobom widzącym
- Zakup pilarki spalinowej – 2 szt
- Zakup lampy halogenu ze statywem: Zakup lampy halogenowej ze statywem do obsługi stada wolnego żubrów w Puszczy Białowieskiej/zubrów w OHŻ po zmierzchu, przy słabym oświetleniu (transport, rozładunek, dokarmianie, zabiegi agrotechnicze) – 1 szt
- Oznakowanie terenu BPN tablicami informacyjnymi: Dostawa i montaż tablic w terenie (ustawienie tablic urzędowych - BPN i informacyjnych o zasadach przebywania na terenie BPN na wejściu szlaków turystycznych, przy drogach i innych miejscach wejść na teren BPN) – 24 sztuki
- Wykonanie 21 szt. tablic edukacyjno- informacyjnych (w formie książek): Wykonanie 21 tablic w formie książki (wymiar drewnianej deski do rozkładania zadrukowanych kart: ok. 70 cm x 50 cm), w tym: projekt graficzny, skład, druk, montaż tablic na drewnianej konstrukcji - ok. 1,2 m wysokości, demontaż z utylizacją starych tablic. Liczba kart z zadrukiem: 11 tablic będzie miało po 3 karty; 10 tablic będzie miało po 2 karty. Zakup ilustracji - ok. 160 szt. Tłumaczenie tekstu na angielski – ok. 67 stron tekstu znormalizowanego (1 strona - 1800 znaków ze spacjami)
W okresie od lipca do początku grudnia 2022 r. około 333 tys. złotych
zostanie przeznaczone na następujące działania:
- Usuwanie gatunku obcego - niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens
parviflora): ręczne wyrywanie przed lub w trakcie kwitnienia - 10,77 ha
- Sprzęt do prewencji przeciwpożarowej - bazy ppoż.: uzupełnienie wyposażenia baz sprzętu ppoż:
zakup hydronetek plecakowych - 10 sztuk, zakup szpadli - 10 sztuk
- Badania weterynaryjne i transport byka żubra do
Ośrodka Hodowli Żubrów BPN: transport do OHŻ BPN byka żubra o znanym
pochodzeniu (rodowodzie) z innego ośrodka zamkniętego, poprzedzony wykonaniem
stosownych badań weterynaryjnych (białaczka bydła, bruceloza, gruźlica)
- Zakup leków do zdalnej immobilizacji: Zakup: 2 szt. leku Captivon oraz 2 szt. leku Activon
- Zakup myjki ciśnieniowej i kombinezonów
gumowych do mycia stanowisk karmowych w Rezerwacie 1,2,3,4: zakup 2 szt. myjek
ciśnieniowych oraz 4 kombinezonów gumowych
- Zakup jednorazowej odzieży ochronnej i
rękawic używanych przy sekcjach żubrów: zakup jednorazowych kombinezonów
ochronnych - 90 sztuk, zakup jednorazowych rękawic - 15 opakowań po 100 sztuk
- Zakup akcesoriów do immobilizacji: zakup akcesoriów do zdalnej immobilizacji:
strzykawki-aplikatory do broni pneumatycznej - 20 szt., igły do strzykawek -
aplikatorów do broni pneumatycznej - 30 szt.
- Zakup dmuchawki do immobilizacji zwierząt: zakup dmuchawki z osprzętem - 1 sztuka
- Zakup sprzętu optycznego używanego przy immobilizacji: zakup dwóch lornetek, zakup dalmierza
- Zakup włóki - 1 sztuka
- Remont (przebudowa) stodoły w rezerwacie
nr 4 - etap II: w ramach II etapu remontu (przebudowy) stodoły w rezerwacie nr
4 planuje się remont strychu (podestu) do przechowywania żołędzi. Remont
obejmuje 1) zlikwidowanie belek stanowiących oparcie dla desek podłogi, które
nie mają wystarczającego, konstrukcyjnego podparcia, 2) wymiana części
belek/kleszczy opartych na słupach, o zbyt małych przekrojach, bądź będących w
złym stanie technicznym, 3) wykonanie nowego rusztu pod deski podłogi
rozpiętego pomiędzy belkami/kleszczami konstrukcyjnymi, 4) ułożenie podłogi z
desek na nowym ruszcie, 5) poprawa bezpieczeństwa użytkowania strychu poprzez
wyposażenie istniejących schodów w barierki, 6) przełożenie instalacji
elektrycznej
- Zakup noszy do przenoszenia zwierząt - 1 sztuka
- Zakup sprzętu do przeprowadzania sekcji
żubrów: zakup 8 noży sekcyjnych, zakup 2 siekier,
zakup ostrzałki do ostrzenia noży w terenie, zakup profesjonalnej ostrzałki
stacjonarnej do ostrzenia narzędzi sekcyjnych
- Zakup materiałów do bieżących napraw
infrastruktury drewnianej służącej hodowli żubra w OHŻ BPN: zakup materiału z
drewna iglastego do bieżących napraw ww. infrastruktury wg. potrzeb (np.
kantówki 10cmx10cm (rygle), deski 200cmx3,8cm, deski calówki na daszki, itp.),
łącznie planuje się 25 m3 tarcicy na potrzeby napraw na terenie OHŻ BPN. Naprawy infrastruktury będą się odbywać we
własnym zakresie
- Obiekty infrastruktury sanitarnej - wynajem i
serwis kabin WC: wynajem i obsługa/czyszczenie toalet
przenośnych zlokalizowanych przy szlakach turystyczny i obiektach turystycznych
na terenie BPN - 11 sztuk
- Prowadzenie hodowli restytucyjnej gatunku -
dokarmianie, maszyny: zakup rozwijarki do bel w celu zadawania paszy
- Wymiana szczebli w ławkach na terenie Parku
Pałacowego: wymiana szczebli w ławkach na terenie
Parku Pałacowego - z drewnianych na materiał Hanit - 100 sztuk
W okresie od lipca do początku grudnia 2022 r. około 243 tys. złotych zostanie
przeznaczone na dofinansowanie ze środków funduszu leśnego 15% wkładu własnego
w ramach projektu „Kompleksowa ochrona żubra w Polsce", współrealizowanego
ze Szkołą Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Lasami Państwowymi zgodnie z
umową nr POIS.02.04.00-00-0027/18-00. Dofinansowane zostaną następujące
działania w roku 2022:
- Zakup pasz dla żubrów w hodowli zamkniętej i
hodowli wolnej: zakup siana (57 t), pasz okopowych (buraki - 30 t) oraz pasz
treściwych (owies - 20 t, kukurydza - 7 t, żołędzie - 5 t) na potrzeby żubrów z
hodowli wolnej i zamkniętej
- Zimowe wykładanie siana przez podmiot zewnętrzny ( przez 4 zimy:2019/2020, 2020/21, 2021/22,
2022/23): działanie dotyczy wykładania siana przez podmiot zewnętrzny w okresie zimy 2022 - 16 ton
- Kontraktacja łąk od rolników prywatnych w miejscach bytowania żubrów: koszty obejmują koszty
kontraktacji łąk i siana, koszty zebrania ofert od rolników, wykonania
przeglądu ofert i łąk, przeprowadzenie negocjacji z rolnikami, przygotowanie
umów, odbiór wykonanej usługi loco łąka, koszty przejazdów i materiałów
niezbędnych do obsługi zadania - 120 ha
- Oczyszczanie
miejsc zimowego dokarmiania (przez 4 lata): oczyszczanie miejsc dokarmiania w
okresie jednego sezonu (zima 2021/2022) - 7 miejsc
- Obsługa weterynaryjna: obsługa weterynaryjna (w tym immobilizacja żubrów do badań,
oznakowanie zwierząt mikroczipami, ich przemieszczanie, wykonywanie zabiegów
lekarsko-weterynaryjnych w celu profilaktyki chorób oraz leczenie pojawiających
się u nich schorzeńi, rutynowe wykonywanie sekcje padłych i eliminowanych
osobników) w okresie 01.01-31.12.2022 r. - 1 usługa
- Utylizacja odpadów pozwierzęcych - 4 lata: usługa utylizacji odpadów pozwierzęcych.
Niniejsze działanie dotyczy utylizacji w okresie jednego sezonu (2022 r.) - do 1500 kg
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej remontu istniejących płotów
szczelnych: 1 komplet
- Konserwacja płotów szczelnych (4 km w całym okresie
trwania projektu): konserwacja polegająca na:
oczyszczenie wszystkich elementów drewnianych przęseł (desek, rygli i daszku);
drobne naprawy polegające na wymianie zniszczonych/brakujących elementów;
dwukrotna konserwacja środkiem impregnującym, owadobójczym i grzybobójczym,
odpornym na działanie warunków atmosferycznych, wykonana metodą min. 2-krotnego
malowania bądź metodą oprysku ciśnieniowego; oczyszczenie elementów metalowych - 1500,00 m
- Remont płotów szczelnych (4 km w całym okresie trwania projektu): remont polegający na: demontaż elementów
drewnianych płotu,demontaż słupów stalowych skrzywionych bądź będących w złym
stanie technicznym, wraz z elementami fundamentowania; czyszczenie istniejących
słupów, osadzenie słupów wyprostowanych
i nowych w linii ogrodzenia, 2-krotnie malowanie farbą chlorokauczukową
wszystkich słupów (istniejących i nowych); montaż elementów drewnianych płotów
(rygle, deskowanie, okap), zabezpieczenie elementów drewnianych ogrodzenia
poprzez dwukrotne malowanie bądź nasączanie ciśnieniowe - 1500,00 m
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej konserwacji
istniejących płotów szczelnych: 1 komplet
- Zakup materiałów do bieżących napraw infrastruktury (płotów, brogów itd.) - 4
sezony: Zakup materiałów: tarcica z drewna iglastego.
Niniejsze działanie dotyczy zakupu materiałów na jeden sezon - 3 m3
W okresie od lipca do początku grudnia 2021 r. ponad 148 tys.
złotych zostanie przeznaczone na następujące działania:
- Monitoring rozwoju populacji kornika drukarza - zakup feromonów: 120 szt.
- Zakup akcesoriów do zdalnej immobilizacji: strzykawki-aplikatory do broni pneumatycznej -
20 szt., igły do strzykawek - aplikatorów do broni pneumatycznej - 30
szt.; strzykawki-aplikatory do dmuchawki - 20 szt.,; igły do
strzykawek-aplikatorów do dmuchawki 30 szt.
- Zakup preparatów i opryskiwaczy akumulatorowych do dezynfekcji brogów - 10 litrów preparatu
Rapicid, 2 szt. opryskiwaczy akumulatorowych.
- Zakup leków do zdalnej immobilizacji - 2 szt. leku Captivon i 2 szt. leku Activon.
- Tymczasowe bariery ochronno -naprowadzające dla płazów - 45 arkuszy plandeki (każda o
wymiarach 20x0,5m) oraz 800 sztuk palików drewnianych.
- Obiekty infrastruktury sanitarnej - wynajem i serwis kabin WC - 11 lokalizacji.
- Zakup materiałów do bieżących napraw płotów w rezerwatach nr 1, nr 2, nr 4 - 25 m3 tarcicy.
- Utrzymanie i bieżąca naprawa urządzeń hodowlanych (odłownia) - 1 szt.
- Remont stodoły w rezerwacie nr 4 - etap II - remont obejmuje 1) zlikwidowanie belek
stanowiących oparcie dla desek podłogi, które nie mają wystarczającego,
konstrukcyjnego podparcia, 2) wymiana części belek/kleszczy opartych na
słupach, o zbyt małych przekrojach, bądź będących w złym stanie
technicznym, 3) wykonanie nowego rusztu pod deski podłogi rozpiętego
pomiędzy belkami/kleszczami konstrukcyjnymi, 4) ułożenie podłogi z desek
na nowym ruszcie,4) poprawa bezpieczeństwa użytkowania strychu poprzez
wyposażenie istniejących schodów w barierki, 5) przełożenie instalacji
elektrycznej.
- Zakup wag do Rezerwatów 1,2,3,4 - zakup dwóch wag: wagi laboratoryjnej, do odważania niewielskich
dawek leków; wagi platformy - do odważania suplementów diety.
- Zakup akumulatorów do pojazdu elektrycznego. - 1 komplet (8 sztuk).
W okresie od lipca do początku grudnia 2020 r. ponad 299 tys. złotych zostanie przeznaczone
na dofinansowanie ze środków funduszu leśnego 15% wkładu własnego w ramach
projektu „Kompleksowa ochrona żubra w Polsce", współrealizowanego ze Szkołą
Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Lasami Państwowymi zgodnie z umową nr
POIS.02.04.00-00-0027/18-00. Dofinansowane zostaną następujące działania w roku 2020:
- Opracowanie projektu mobilnej odłowni dla żubrów - 1 szt;
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej do niezbędnego remontu piwnicy do przechowywania pasz okopowych - 1 szt;
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej do budowy płyty gnojowej niezbędnej do odpowiedniego składowania i przetwarzania odchodów
żubrów gromadzonych w zagrodach rezerwatów hodowlanych - 1 szt;
- Zakup siana, pasz okopowych (buraki) oraz pasz treściwych (owies, kukurydza, żołędzie) w ilości (w tonach): siano 35, buraki 30, owies 37,56, kukurydza 5, żołędzie 0
- Sprzątanie miejsc zimowego dokarmiania z resztek pasz oraz odchodów, celem utrzymania ich we właściwym stanie sanitarnym - 7 szt;
- Obsługa weterynaryjna (w tym immobilizacja żubrów do badań, wykonywanie zabiegów lekarsko-weterynaryjnych, profilaktyka przeciwpasożytnicza) w okresie
01.01.2020-31.12.2020 - 4/29 szt preparatów;
- Zakup materiałów: deski z materiału iglastego - 2,5 m3;
- Usługa utylizacji odpadów pozwierzęcych - kg, zgodnie z bieżącym zapotrzebowaniem (szacunkowo do 1000kg);
- Zakup paliwa do obsługi żubrów - w litrach do określonej kwoty;
- Zakup ciągnika o następujących parametrach: moc 97 KM - 1 szt;
- Zakup ładowacza czołowego o następujących parametrach: udźwig 2000 kg, trzysekcyjny, wysokość podnoszenia 3,5 m - 1 szt;
- Zakup kosiarki bijakowej o następujących parametrach: szerokość robocza 2,0 mb, liczba bijaków 32 szt. - 1 szt;
- Zakup kosiarki dyskowej o następujących parametrach: szerokość robocza 2,4 m - 1 szt;
- Zakup prasy belującej o następujących parametrach: szerokość robocza 1,8 m, system obwiązywania beli sznurkiem i siatką - 1 szt;
- Zakup przetrząsacza zawieszanego o następujących parametrach: typ - karuzelowy, szerokość robocza 5,20 m - 1 szt;
- Zakup zgrabiarki o następujących parametrach: typ - karuzelowa, szerokość robocza 4,40 m - 1 szt;
- Zakup przyczepki jednoosiowej o następujących parametrach: ładowność nie mniejsza niż 3800 kg - 1 szt;
- Zakup kosiarki bijakowej o następujących parametrach: szerokość robocza 1,8-2,0 m, liczba noży co najmniej 28 szt - 1 szt;
- Zakup przyczepy rolniczej dwuosiowej o następujących parametrach: ładowność 4000 kg, dwuosiowa - 1 szt;
- Zakup włóki łąkowo-polowej o następujących parametrach: szerokość robocza 5 m, 4 rzędy, hydraulicznie składana - 1 szt;
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej remontu odcinka płotów szczelnych - 1 szt;
- Remont polegający na: demontaż elementów drewnianych płotu,demontaż słupów stalowych skrzywionych bądź będących w złym stanie technicznym, wraz z
elementami fundamentowania; czyszczenie istniejących słupów, osadzenie słupów wyprostowanych i nowych w linii
ogrodzenia, 2-krotnie malowanie farbą chlorokauczukową wszystkich słupów (istniejących i nowych); montaż elementów drewnianych płotów (rygle,
deskowanie, okap), zabezpieczenie elementów drewnianych ogrodzenia poprzez dwukrotne malowanie bądź nasączanie ciśnieniowe - 1000 mb;
- Przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej dotyczącej konserwacji odcinka płotów szczelnych - 1 szt;
- Konserwacja polegająca na: oczyszczenie wszystkich elementów drewnianych przęseł (desek, rygli i daszku); drobne naprawy polegające na wymianie zniszczonych/brakujących
elementów; dwukrotna konserwacja środkiem impregnującym, owadobójczym i grzybobójczym, odpornym na działanie warunków atmosferycznych, wykonana metodą
min. 2-krotnego malowania bądź metodą oprysku ciśnieniowego; oczyszczenie elementów metalowych - 1000 mb;
- Remont polegający na: wykonanie robót remontowych ścian, posadzek i sufitów w istniejącej części stróżówki, wymiana stolarki drzwiowej, wydzielenie
(dobudowa) łazienki na parterze, wstawienie okna i drzwi łazienkowych, wykonanie konstrukcji i pokrycia dachu, na zewnątrz docieplenie ścian z wykonaniem
szalówki drewnianej; wykonanie schodów zewnętrznych, wykonanie instalacji wod-kan., wykonanie przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków i przyłącza
kanalizacyjnego, wykonanie instalacji elektrycznej, remont trzonu kuchennego - 1 szt;
- Budowa stanowiska karmowego w zagrodzie z odłownią - 1 szt;
- Modernizacja polegająca na: wykonanie ocieplenie ścian zewnętrznych nadziemia i fundamentowych, posadzek według pomieszczeń oraz
stropu, wykonanie tynków elewacji i cokołu budynku, wykonanie obróbek blacharskich, wykonanie wokół budynku opaski z kostki betonowej, wymianę
stolarki okiennej i drzwiowej w istniejących otworach, montaż parapetów wewnętrznych i zewnętrznych, montaż drewnianej podbitki okapów, wykonanie
ścianek działowych pomieszczenia WC i ich wykończenie, wykonanie instalacji elektrycznych i kanalizacji sanitarnej, montaż urządzeń sanitarnych i grzejnika
elektrycznego w pomieszczeniu WC, wymianę pieca, tzw. kozy - 1 szt.
W okresie od maja do początku grudnia 2020 r. ponad 894 tys. złotych zostanie przeznaczone
na następujące działania:
- Monitoring rozwoju populacji kornika drukarza - zakup feromonów: Ipsodor 60 szt i Ipsodor W 60 szt;
- Utrzymanie sieci dróg służących do monitoringu i ochrony - dostawa 300 m3 żwiru, dostawa kruszywa z wypełnieniem ubytków na odcinku 5,9
km, oznakowanie dojazdów ppoż. dla obiektu UNESCO za pomocą 30 szt tablic;
- Zakupmat dezynfekcyjnych do Rezerwatu Pokazowego Żubrów, 12 szt;
- Zakup mat dezynfekcyjnych przejazdowych do 3 basenów dezynfekcyjnych przed wjazdami
do rezerwatów zamkniętych wraz z dostawą - 24 szt;
- Zakup akcesoriów do zdalnej immobilizacji: strzykawki-aplikatory, igły do
strzykawek-aplikatorów, kapsuły z CO2 72g do zdalnego aplikatora leków - 15/40/20 szt;
- Zakup leków do profilaktyki przeciwpasożytniczej (żubry 38 sztuk, koniki polskie 5
sztuk, dziki 5 sztuk, łosie 2 sztuki ,sarny 2 sztuki, żubronie 2 sztuki,
jelenie 12 sztuk, wilki 2 sztuki, ryś 1 sztuka, żbik 1 sztuka) - 70 szt;
- Zakup preparatów: do suchej dezynfekcji, preparatów dezynfekcyjnych do oprysku,
opryskiwaczy do dezynfekcji - 800 kg/60 kg/4szt;
- Zakup nowego wózka elektrycznego do obsługi żubrów w rezerwatach hodowlanych - 1 szt;
- Remont stodoły: wymiana oraz wzmocnienie części elementów konstrukcyjnych, wykonanie części nowych stóp betonowych, wymiana i wykonanie części ścian, wymiana drzwi
i wrót drewnianych deskowych, wykonanie nowych podłóg i instalacji elektrycznej - 1 szt;
- Uzupełnienie o ogrodzenie elektryczne płotu, który wydziela teren ośrodka rehabilitacji z
zagrody rezerwatu nr 4 od Ośrodka Hodowli Żubrów BPN - 1211 m;
- Wynajem i obsługa/czyszczenie toalet przenośnych zlokalizowanych przy szlakach
turystyczny i obiektach turystycznych na terenie BPN - 9 szt;
- Remont istniejącego budynku stajni-wozowni z przeznaczeniem go na warsztat na potrzeby
Ośrodka Hodowli Żubrów: wykonanie
docieplenia budynku, nowej instalacji elektrycznej, przejścia między
pomieszczeniami wewnątrz budynku, nowej posadzki, wymianę drzwi i wrót drewnianych - 1 szt;
- Zakup czochradeł dla zwierząt eksponowanych w Rezerwacie Pokazowym: żubrów, żubroni
oraz koników polskich - 5 szt;
- Utrzymanie szlaków turystycznych poprzez odnowienie ich oznakowania zgodnie z obowiązującą
instrukcją PTTK - 38 km;
- Utrzymanie obiektów oraz urządzeń infrastruktury turystycznej: czyszczenie i konserwacja - Obiekt turystyczny
Filipówka (wiaty, drewutnia, studnia, ogrodzenie-palisada) - 1 szt;
- Utrzymanie obiektów oraz urządzeń infrastruktury turystycznej: czyszczenie i konserwacja -
Brama wjazdowa do BPN, Brama wyjazdowa z BPN - 1 szt;
- Utrzymanie obiektów oraz urządzeń infrastruktury turystycznej: czyszczenie i konserwacja -
Brama wyjazdowa z BPN - 1 szt;
- Utrzymanie obiektów oraz urządzeń infrastruktury turystycznej: czyszczenie i konserwacja - Punkt Informacji
Turystycznej na terenie Parku Pałacowego - 1 szt;
- Zakup niezbędnego wyposażenia do usuwania drzew zagrażających przy szlakach i drogach
na terenie BPN oraz szkolenia w temacie: zakup urządzenia pomiarowego do testów
obciążeniowych - 1 szt, zakup drzewołazów - 2 szt, z - zakup uprzęży
arborystycznej - 2 szt, zakup kasków ochronnych - 2 szt, zakup przyrządu zjazdowego
- 2 szt, zakup liny zjazdowej 40 mb x 2 - łącznie 80 mb, udział w cyklu 3 szkoleń specjalistycznych z tematu;
- Utrzymanie i konserwacja urządzeń do monitoringu ruchu
turystycznego - w tym wymiana baterii, wymiana słupków do zabudowy czujki pyro,
abonament na przesył i przechowywanie danych - 12 szt.
W okresie od końca lipca do początku grudnia 2019 r. ponad 632 tys. złotych zostanie przeznaczone na następujące działania:
- Monitoring rozwoju populacji kornika drukarza - zakup feromonów: Ipsodor 60 szt i Ipsodor W 60 szt;
- Utrzymanie sieci dróg służących do monitoringu i ochrony - dostawa 300 m3 żwiru, dostawa kruszywa z wypełnieniem ubytków (równanie, wałowanie i ponowne równanie) w ilości 1440 m3 na odcinku 4,8 km, oznakowanie dojazdów ppoż. za pomocą 26 szt tablic;
-
Utrzymanie obiektów oraz urządzeń infrastruktury turystycznej poprzez ich konserwację - konserwacja wieży widokowej - 1 szt;
-
Naprawy na Polanie Edukacyjnej „Las dla tych, którzy mają mało czasu" - ograniczenie antropopresji na terenie BPN - wymiana 6 szt poziomych
tablic edukacyjnych barwnych o wymiarach 200 cm na 80 cm: demontaż
zniszczonych tablic na ławostołach, wydruk na trwałym i wytrzymałym na
czynniki atmosferyczne materiale oraz dostawa tablic do siedziby BPN,
montaż tablic na ławostołach; uzupełnienie 4 m3 ubytków piasku przy rzeźbach żubrów wspinaczkowych - zakup piasku, dostawa, rozładunek i rozłożenie przy rzeźbach; konserwacja
elementów drewnianych infrastruktury edukacyjnej - oczyszczenie
powierzchni elementów drewnianych za pomocą papieru ściernego, nałożenie
impregnatu; konserwacja elementów drewnianych infrastruktury edukacyjnej - zakup 15 l impregnatu i papieru ściernego;
-
Utrzymanie szlaków turystycznych i dróg po których biegną szlaki przeciwpożarowe
lasu - naprawa odcinkowa szlaku turystycznego - naprawa
nawierzchni szlaku poprzez dowiezienie żwiru, zasypanie lokalnych
nierówności, zabagnień, odcinków podmokłych, zagęszczenie żwiru,
równanie na odcinku 1,5 km;
-
Wynajem i serwis kabin TOITOI - Wynajem i serwis 9 szt kabin w terminie od 01.01 do 31.12.2019 r.;
-
Zakup niezbędnego wyposażania do usuwania drzew zagrażających przy szlakach i drogach na terenie BPN - Zakup 1 szt specjalistycznej wyciągarki leśnej z wyposażeniem; zakup liny Dyneema 100 m; zakup 7 szt składanych pojemników na rzutki z liną; zakup 2 szt haka podwieszającego; zakup 2 szt drążka teleskopowego; zakup 2 szt zapasowej gumy do procy Big Shot; zakup 2 szt procy Big Shot; zakup 3 szt liny statycznej Patron 10,5 mm o długości 60 m; zakup 14 szt rzutek (ciężarków); zakup 7 szt linki Dyneema do rzutków o długości 60 m; zakup wciągnika dźgniowego o uciągu 6 ton;
-
Wymiana szczeblin w ławkach na terenie Parku Pałacowego - zakup 240 szt szczebli z materiału Hanit wraz z dostawą;
-
Utrzymanie i bieżąca naprawa urządzeń hodowlanych (brogów-paśników) - konserwacja 8 szt brogów - konserwacja impregnatem elementów drewnianych wraz z dachem;
-
Remont stodół w OHŻ - remont 3 szt stodół, aktualizacja 3 kompletów kosztorysów;
-
Modyfikacja odłowni żubrów w OHŻ - modyfikacja 2 szt odłowni żubrów w rezerwatach nr 1 i 2; wykonanie 2 kompletów dokumentacji projektowo-kosztorysowej;
-
Wykonanie i montaż tablicy edukacyjnej w Osadzie Zwierzyniec koło Białowieży - tłumaczenie 30 znormalizowanych stron tekstu na angielski przygotowanego przez pracowników BPN; wykonanie i montaż jednej tablicy -
forma książki z kartami do przewracania: wykonanie projektu graficznego,
skład i wydruk tablicy oraz wykonanie konstrukcji drewnianej i montaż
tablicy.
W okresie od końca lipca do początku grudnia 2018 r. ponad 2 mln złotych zostaną przeznaczone na następujące działania:
- Prowadzenie Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt BPN, w tym budowa płotu wydzielającego ośrodek rehabilitacji zwierząt
- Zagospodarowanie rekreacyjne, wypoczynkowe i turystyczne lasu na terenie BPN, w tym: remonty wiat, remont punktu widokowego, remont ogrodzenia pomnika przyrody, bieżąca konserwacja tablic i znaków, obsługa toalet przenośnych, utrzymanie i konserwacja urządzeń do monitoringu ruchu turystycznego, zakup przenośnych pomostów/kładek turystycznych, wykonanie i montaż 3 tablic na terenie Parku Pałacowego oraz demontaż obecnie użytkowanych
- Ochrona ekosystemów leśnych przed pożarami na terenie BPN, w tym: utrzymanie sieci dróg służących do monitoringu i ochrony przeciwpożarowej lasu – naprawa dróg, utrzymanie podręcznych baz sprzętu ppoż. i zakup wyposażenia
- Monitoring populacji kornika drukarza na terenie BPN – zakup feromonów
- Ochrona żubra, w tym: zakup pasz, zakup obróż telemetrycznych do monitoringu żubrów, remont płotów szczelnych w rezerwatach 1, 2, 4, remont piwnic, zakup przyczepy ciągnikowej, oczyszczenie miejsc zimowego dokarmiania, zimowe wykładanie siana, impregnacja płotów szczelnych deskowych rez. Nr 1, 4, remont drogi rez. Nr 1, 2, zakup parsy belującej, remont stodoły rez. Nr 1, koszty eksploatacji ciągnika używanego do obsługi żubrów: paliwo, naprawa, przeglądy w 2018 roku
W okresie od końca lipca do początku grudnia 2017 r. ponad 2 mln złotych zostaną przeznaczone na następujące działania:
- Działania z zakresu ochrony ppoż. na terenie Obrębu Ochronnego Rezerwat, Białowieskiego Parku Narodowego – bieżące remonty i konserwację tablic informacyjnych, utrzymanie podręcznych baz sprzętu przeciwpożarowego, remont przepustu i patrole w okresie zagrożenia pożarowego – 35 tys. zł
- Prowadzenie Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt – budowę woliery do przetrzymywania rehabilitowanych zwierząt – 32 tys. zł
- Ochronę żubra poprzez hodowlę ex-situ czyli remont płotów szczelnych, impregnacja płotów szczelnych, budowę magazynu pasz, zakupy: pasz, aparatu fotograficznego, laptopa wzmocnionego, przyczep, wózka elektrycznego, zamrażarki – 1 351 tys. zł
- Utrzymanie infrastruktury turystycznej i edukacyjnej – zakup tymczasowych barier ochronno-naprowadzających dla płazów, terminalu i tablic edukacyjnych dla niewiadomych – 75 tys. zł
- Utrzymywanie obiektów tworzących infrastrukturę zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego lasu na terenie Białowieskiego Parku Narodowego – remont kładki łączącej groble w Parku Pałacowym, obsługę toalet przenośnych, remont punktu widokowego, budowę wiaty turystycznej, wykonanie ogrodzenia pomnika przyrody, tablice edukacyjne, remont wiat turystycznych, montaż stojaków na rowery – 447 tys. zł.
W okresie od końca sierpnia do początku grudnia 2016 r. ponad 2 mln złotych zostanie przeznaczone na następujące działania:
- Działania z zakresu ochrony ppoż. na terenie Obrębu Ochronnego Rezerwat, Białowieskiego Parku Narodowego – utrzymanie sieci dróg służących do monitoringu i ochrony przeciwpożarowej lasu (remont 5 przepustów i uzupełnienie ubytków w nawierzchniach dróg gruntowych) – 179 tys. zł
- Ochrona żubra poprzez hodowlę ex-situ czyli remont płotów szczelnych, impregnacja płotów szczelnych, remont odłowni i obsługę rezerwatów hodowlanych – 791 tys. zł
- Ochronę żubra w Puszczy Białowieskiej – stado wolnościowe – monitoring liczebności żubra poprzez zakup obroży telemetrycznych – 99 tys. zł
- Przekształcanie nieczynnej hydroforni w zimowisko nietoperzy – 11 tys. zł
- Utrzymywanie obiektów tworzących infrastrukturę zagospodarowania rekreacyjnego i turystycznego lasu na terenie Białowieskiego Parku Narodowego w tym wymianę pokryć dachowych i podłóg w 3 wiatach, modernizację systemu automatycznego zliczania turystów poruszających się po szlakach, remont poprzez odtworzenie punktu widokowego w kształcie brogu na Carskiej Tropinie, zakup elektrycznego pojazdu z platformą bagażową, wykonane nowych tablic informacyjnych na szlakach turystycznych – 509 tys. zł
- Wymiana i uzupełnienie urządzeń systemu pomiarowego wód w ekosystemach leśnych – utrzymanie funkcjonowania aparatury pomiaru wód, zapewnienie przesyłu danych z aparatury pomiaru wód, utrzymanie możliwości archiwizacji danych z aparatury pomiarowej, uzupełnienie terenowego sprzętu GPS – 370 tys. zł
- Pomiar drzewostanów na powierzchniach badawczych w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego – pomiar drzewostanów na 56 powierzchniach badawczych i zakup urządzenia pomiarowego z oprogramowaniem umożliwiającym rejestrację przyszłych zdarzeń (tworzenie się luk na powierzchniach, bądź rejestrację zamierania pojedynczych drzew) – 96 tys. zł.
W okresie od czerwca do początku grudnia 2015 r. ponad 1 mln złotych zostało przeznaczone na następujące działania:
- Działania z zakresu ochrony ppoż. na terenie Obrębu Ochronnego Rezerwat,
Białowieskiego Parku Narodowego - zostały zakupione pilarki
elektryczne wraz z osprzętem i wykonano remonty 10 przepustów - 76 tys. zł
- Poprawa infrastruktury turystycznej Białowieskiego Parku Narodowego wykonano
platformy widokowe, ławki, zagrodę dla rysi, paśniki. Wymieniono
ogrodzenia siatkowe i odbojnice w zagrodach żubrów, tablice
informacyjne. Zostały zakupione wykaszarki - 705 tys. zł
-
Publikacja kwartalnika „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody" Tom 34/2015 -
kontynuacja - 18,5 tys. zł
- Badani wybranych grup grzybów, organizmów grzybopodobnych oraz śluzowców
na powierzchniach badawczych Białowieskiego Parku Narodowego oraz
Puszczy Białowieskiej w 2015 r. czyli inwentaryzacja śluzowców,
organizmów grzybopodobnych, grzybów agaryloidalnych, boletoidalnych
i podziemnych oraz analiza molekularna grzybni w próbach pobranych z
pni martwych drzew oraz zakup przenośnych zamrażarek -
kontynuacja badań zaczętych w 2012 r. - 286 tys. zł
- Zarządzanie populacją żubra na terenie Puszczy Białowieskiej czyli remont
płotów szczelnych, impregnacja płotów szczelnych, opieka
weterynaryjna oraz remont brogo-paśników - 404 tys. zł
Zadania były realizowane od czerwca do listopada 2015 r.
W okresie od czerwca do początku grudnia 2014 r. około 1 mln złotych zostało przeznaczone na następujące działania:
-
publikację kwartalnika „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody" Tom 33/2014
oraz wydanie „Bibliografii Puszczy Białowieskiej
2006-2010"; czyli
zapewnienie kontynuacji i ciągłości wydawnictwa oraz wdrożenie
systemu upowszechnienia materiałów dotychczas opublikowanych na
jego łamach. Publikacja
„Bibliografii Puszczy Białowieskiej 2006 - 2010" będzie
kontynuacją wydawania przez Białowieski Park Narodowy bibliografii
publikacji naukowych, popularno-naukowych oraz popularnych
dotyczących całej Puszczy Białowieskiej oraz regionu. Dotychczas
dane bibliograficzne publikacji dotyczących Puszczy Białowieskiej
opublikowano w ośmiu tomach;
-
remont i modernizację infrastruktury turystycznej na terenie
Białowieskiego Parku Narodowego; czyli
wymianę pokrycia wiat turystycznych, wykonanie ogrodzenia
cmentarza ewangelickiego i głazu narzutowego, wykonanie nowych
ławek i koszy na śmieci na szlakach, modernizację ekspozycji
kolejki leśnej. Dzięki dofinansowaniu z ostatnich lat
infrastruktura turystyczna jest już w pełni odnowiona;
-
pracę badawczą „Badania
wybranych grup grzybów, organizmów grzybopodobnych oraz śluzowców
Białowieskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Białowieskiej";
Zdaniem wielu mikologów Puszczę Białowieską można uważać za jedną z
najważniejszych ostoi grzybów wielkoowocnikowych nie tylko w
Polsce, ale również w całym regionie hemiborealnym. Tylko na
małym obszarze parku narodowego odnaleziono ponad 1600 gatunków
makrogrzybów, co stanowi 25 % wszystkich gatunków europejskich.
Puszcza jest niezmiernie bogata, szczególnie w grzyby zasiedlające
drewno, a większość gatunków jest rzadka lub bardzo rzadka,
praktycznie wymarła w użytkowanych i gospodarczych obszarach
leśnych na Nizinie Środkowoeuropejskiej. Wiele grup
systematycznych, zwłaszcza grzybów nie zostało dostatecznie
zbadanych na terenie Parku, a tym bardziej na terenie Puszczy poza
obszarem Parku. Wstępne wyniki prac terenowych prowadzonych w 2013
r. wskazują na bardzo duże zróżnicowanie badanych grup organizmów;
-
poprawę infrastruktury turystycznej Rezerwatu Pokazowego Żubrów; w
2011 r. Białowieski Park Narodowy wraz z Nadleśnictwem Białowieża
przystąpił do wykonania koncepcji zagospodarowania turystycznego
Rezerwatu Pokazowego Żubrów wraz z otoczeniem. W ramach tego
zadania została powiększona powierzchnia Rezerwatu Pokazowego
Żubrów (rezerwat nr 3) o powierzchnię rezerwatu nr 4, który do
tej pory pełnił funkcję zaplecza RPŻ. Rezerwat nr 4 (o pow. ok.
45 ha) jest przystosowywany do eksponowania zwierząt żyjących w
Puszczy Białowieskiej, w warunkach zbliżonych do naturalnych (bez
podziału na zagrody) i będzie umożliwiał podglądanie ich
naturalnych zachowań. Jest on już całkowicie ogrodzony i celem
umożliwienia bezpiecznego podglądania zwierząt konieczna była
budowa wież widokowych zlokalizowanych w różnych punktach zagrody
oraz budowa dużego oczka wodnego;
-
zarządzanie populacją żubra na terenie Puszczy Białowieskiej; w
2014 r. wykonano remont i impregnację 2000 mb płotów. Wjazdy do
rezerwatów hodowlanych są zabezpieczone basenami profilaktycznymi,
które w przypadku zagrożenia chorobowego żubrów są wypełniane
środkami dezynfekującymi pojazdy wjeżdżające na teren Ośrodka.
Zostały one wyremontowane. Wykonano
również diagnostykę laboratoryjną, zakupiono środki lecznicze i
profilaktyczne do opieki nad żubrami.
W okresie od czerwca do początku grudnia 2013 r. około 1,3 mln złotych zostało przeznaczone na następujące działania:
-
z zakresu ochrony przeciwpożarowej w Obrębie Ochronnym Hwoźna na obszarze
Białowieskiego Parku Narodowego wykonano remont 26 przepustów na drogach dojazdowych do celów ppoż. jak
również poprawiono stan dróg na odcinku 12,7 km.
-
modernizację infrastruktury edukacyjnej na obszarze Białowieskiego Parku Narodowego;
w ramach tego zadania przebudowano kładkę w OO Hwoźna oraz
wyposażono ją w 12 tablic edukacyjnych, odnowiono oznakowanie
szlaków turystycznych na odcinku 35,5 km, wraz z ustawieniem kierunkowskazów.
W Rezerwacie Pokazowym Żubrów wykonano ogrodzenie zabezpieczające
zagrody koników polskich, wilków i rysia przed bezpośrednim
dostępem zwiedzających oraz zbudowano zagrody dzienne dla łosi.
-
badania wybranych grup grzybów, organizmów grzybopodobnych oraz śluzowców
Białowieskiego Parku Narodowego oraz prowadzenie działań
edukacyjnych związanych z ich ekologią i ochroną; w
ramach projektu założono 12 powierzchni badawczych w następujących
typach siedlisk: ols, grąd, bór mieszany świeży, bór bagienny.
W każdym z typów siedlisk wytyczone zostały trzy powierzchnie (po ok. 400 m2
każda) różniące się pod względem ilości martwego drewna. Dla każdej
z powierzchni została przeprowadzona szczegółowa
inwentaryzacja gatunków drzew rosnących, gatunków runa leśnego
oraz inwentaryzacja martwych drzew - stojących i leżących wraz
z określeniem ich stopnia rozkładu. Przeprowadzona została
wstępna inwentaryzacja grzybów wieloporowatych, śluzowców oraz
pobrano próby w celu poznania składu gatunkowego organizmów
grzybopodobnych. Wydany został klucz do oznaczania grzybów
wieloporowatych. We współpracy z ekspertami zajmującymi się
grzybami wieloporowatymi z Finlandii, badającymi Puszczę
Białowieską już od wielu lat, Białowieski Park Narodowy
zorganizował w dniach 30 września do 5 października 2013 r.
warsztaty mikologiczne „Grzyby
wieloporowate - różnorodność gatunków, form i znaczenia dla
ekosystemów leśnych",
poświęcone głównie grzybom wieloporowatym, związanym z żywymi,
obumierającymi i martwymi drzewami. Podstawowym celem warsztatów
było przybliżenie istotnych, aczkolwiek mało znanych, aspektów
ekologii lasu naturalnego różnym grupom odbiorców, zwłaszcza
studentom i młodym naukowcom,
a także propagowanie unikatowych wartości Puszczy Białowieskiej na forum międzynarodowym.
-
badania monitoringowe nad wykorzystaniem przez nietoperze różnych ekosystemów
Białowieskiego Parku Narodowego oraz prowadzenie działań edukacyjnych związanych
z ekologią i ochroną nietoperzy; poszerzanie
wiedzy o ekologii nietoperzy i sposobie wykorzystania przez nie
mozaiki biotopów pomaga lepiej chronić te rzadkie i wciąż
stosunkowo mało poznane ssaki. Dane uzyskane w Białowieskim Parku
Narodowym służą jako materiał referencyjny do badań
porównawczych z innymi obszarami przyrodniczymi o znacznie bardziej
przekształconych siedliskach. Działania edukacyjne (wydanie ulotki
o nietoperzach Puszczy Białowieskiej i ich ochronie oraz zajęcia
edukacyjne i szkolenia dla różnych grup odbiorców) prócz walorów
poznawczych i edukacyjnych pozwalają na kształtowanie właściwych
postaw w stosunku do obecności tej często kontrowersyjnie postrzeganej grupy zwierząt.
-
publikację kwartalnika „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody" Tom 32 / 2013; czyli
zapewnienie kontynuacji i ciągłości wydawnictwa oraz wdrożenie
systemu upowszechnienia materiałów dotychczas opublikowanych na jego łamach.
-
zarządzania populacją żubra na terenie Puszczy Białowieskiej wraz z jej
przedpolami, czyli remonty płotów w Ośrodku Hodowli Żubrów, konserwację
odłowni na terenie hodowli wolnej, zakup wózków akumulatorowych
oraz wykonanie diagnostyki laboratoryjnej, zakup środków leczniczych i profilaktycznych do opieki nad żubrami.
W okresie od czerwca do grudnia 2012 r. około 1 mln złotych zostało przeznaczone na następujące działania:
-
rozbudowy i konserwacji sieci monitoringu stanu lasu w Białowieskim Parku Narodowym.
Wyniki stanową cenny materiał porównawczy nie
tylko dla stanu lasu w przyszłych dziesięcioleciach ale także dla
wyników otrzymanych z innych kompleksów leśnych poddanych innym
formom ochrony lub gospodarki leśnej oraz funkcjonujących w innych
parametrach środowiskowych (reżim wodny i warunki klimatyczne).
-
związane z edukacją.
Skutkiem realizacji tych działań jest wykonanie części zadania
polegającego na zwiększeniu atrakcyjności turystycznej Puszczy
Białowieskiej (poprawa warunków bytowania niektórych gatunków
zwierząt w Rezerwacie Pokazowym Żubrów) oraz stworzenie nowego,
wspólnego z Lasami Państwowymi produktu turystycznego.
-
związanych z ochroną czynną bioróżnorodności Białowieskiego Parku Narodowego
i Puszczy Białowieskiej.
Zachowanie niektórych aspektów bioróżnorodności wymaga ochrony czynnej, w przypadku
Puszczy Białowieskiej i Białowieskiego Parku Narodowego jest to
związane z zarządzaniem populacją żubra, zachowaniem sasanki,
zwalczaniem gatunków obcych i inwazyjnych, ochroną przeciwpożarową
(głównie remont dróg) oraz wydawaniem kwartalnika naukowego
„Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody".
|