W salach wystaw czasowych Muzeum BPN można zobaczyć wystawię 11
plansz „Wycinanka podlaska. Papier w kulturze ludowej", którą
przygotowali Wojciech Kowalczuk i Jerzy Cetera z działu etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.
Wystawa potrwa do końca stycznia 2014 r. Na wystawie prezentowanych będzie
też kilka autentycznych gwiazd kolędniczych z regionu Puszczy Białowieskiej.
W kraju sławę zdobyły wycinanki łowickie i kurpiowskie, bo za
pośrednictwem Cepelii trafiały do odbiorców miejskich. O
podlaskich wycinankach z okolicy Puszczy Białowieskiej mało kto
słyszał, chociaż już ponad sto lat temu trafiły do zbiorów
kolekcjonerów i muzeów. Do najstarszych wycinanek, jakie zachowały
się w zbiorach białostockiego muzeum należą m.in. wycinanki ze
wsi Budy (zebrane na początku XX wieku).
Na przełomie XIX i XX wieku, podobnie jak na znacznych obszarach
centralnej i wschodniej Polski, ozdobami wycinanymi z papieru
dekorowano wnętrza wiejskich chat. Wycinane z papieru ażurowe
kółka, gwiazdki, szlaczki i stylizowane kwiaty naklejano na
kartonowe plansze. Umieszczano je na ścianach pomiędzy obrazami.
Takimi samymi wycinankami z papieru zdobiono okna i ramy obrazów.
Moda zdobienia ścian w okresie świąt Bożego Narodzenia i
Wielkanocy zanikła na początku lat 20. XX wieku.
Obecnie, piękne wycinanki wykonane w tradycyjny sposób zdobią jedynie
prawosławne gwiazdy kolędnicze. Tylko we wsiach wokół Narwi,
Hajnówki, Bielska Podlaskiego i Kleszczel żywa jest tradycja
kolędowania z gwiazdą w pierwszy dzień prawosławnych świąt Bożego Narodzenia.
W tej chwili najbardziej znaną osobą zajmującą się wykonywaniem
wycinanek i gwiazd kolędniczy jest Piotr Bogacewicz mieszkający we
wsi Krywiatycze koło Hajnówki. W ostatnią sobotę (14 grudnia
2013) uczył on mieszkańców z regionu Puszczy Białowieskiej
ozdobnego wycinania papieru podczas warsztatów „Odkryj magiczny
urok Puszczy Białowieskiej..." współfinansowanych przez
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
(opracowanie, na podstawie tekstu Wojciecha Kowalczuka: Ewa Moroz-Keczyńska)
|