,,PNRP’’ 34(1) za 2015 r.

Rośliny naczyniowe rezerwatu „Dąbrowa Krzymowska”
(Pojezierze Myśliborskie, północno-zachodnia Polska)

STRESZCZENIE

Rezerwat przyrody Dąbrowa Krzymowska jest jednym z najlepiej zachowanych acydofilnych lasów dębowych Calamagrostio-Quercetum w Polsce (Zaręba 1979, 1986; Pawlaczyk, Kujawa-Pawlaczyk 1999). Najstarsze dęby są około 380 lat. Flora naczyniowa rezerwatu zawiera 99 gatunków roślin naczyniowych. Większość z nich to taksony pospolite we florze Polski (Zając A., Zając M.2001). Jeden gatunek Veronica montana jest uznawany za zagrożony (,,V'') na Pomorzu Zachodnim (Żukowski, Jackowiak 1995). Obce składniki flory reprezentowane są przez 4 gatunki drzew (Aesculus hippocastanum, Pseudotsuga menziesii, Padus serotina, Robinia pseudoacaccia), 1 krzew (Ribes uva-crispa) oraz 1 gatunek zielny (Solanum nigrum).

Biedronkowate (Coleoptera: Coccinellidae) Wigierskiego Parku Narodowego

STRESZCZENIE

Celem badań była wstępna ocena składu i bogactwa gatunkowego chrząszczy z rodziny biedronkowatych (Coccinellidae) występujących na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego. Ogółem na objętym badaniami terenie stwierdziliśmy występowanie 38 gatunków, co stanowi około 51% krajowej fauny Coccinellidae. Zarejestrowane przez nas ciekawsze i rzadziej w Polsce spotykane biedronki należały przede wszystkim do gatunków związanych ze środowiskami wilgotnymi (Nephus redtenbacheri, Calvia quindecimguttata, Ceratomegilla notata, Hippodamia septemmaculata, Sospita vigintiguttata), ale odłowiliśmy również rzadkie gatunki kserotermofilne (Scymnus femoralis, S. schmidti) oraz związane z borami świerkowymi (Scymnus abietis). Przeprowadzone badania nie wykazały obecności w Wigierskim PN kilku dość pospolitych w całym kraju gatunków biedronek, które zapewne również i tu występują. Dalsze badania na tym wyjątkowym pod względem przyrodniczym obszarze powinny doprowadzić do ich odnalezienia, jak również do odnalezienia szeregu innych, rzadszych gatunków Coccinellidae.

Syrphidae (Diptera) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
i terenów przyległych

STRESZCZENIE

Na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i obszarów bezpośrednio przyległych prowadzono wieloletnie badania muchówek z rodziny bzygowatych (Syrphidae) - głównie w latach 1995-2000, 2003-2004, 2009-2014. Celem badań było stworzenie możliwie kompletnej listy gatunków Syrphidae występujących współcześnie na tym terenie oraz ich porównanie z fauną bzygowatych innych rejonów Polski.
Niniejsza praca jest pierwszym kompleksowym opracowaniem dotyczącym muchówek z rodziny Syrphidae na Pomorzu Gdańskim od ponad 100 lat. W wyniku odłowów i rewizji dostępnego materiału stwierdzono 192 gatunki Syrphidae, w tym 151 gatunków w obrębie obszaru administracyjnego TPK, a 171 gatunków w bezpośredniej bliskości TPK, głównie w dolinie rzeki Redy. Stanowi to łącznie 46% fauny Syrphidae Polski.
Wykazano 4 gatunki nowe dla fauny Polski: Cheilosia alba, Chrysogaster virescens, Sphegina clavata, Xylota caeruleiventris oraz 13 gatunków umieszczonych na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce".
Duża liczba stwierdzonych gatunków jest świadectwem dużej różnorodności gatunkowej bzygowatych w Polsce północnej. W zebranym materiale udział gatunków rzadkich wynosi 22%.
Autorzy prezentują katalog wszystkich 192 gatunków bzygowatych stwierdzonych w trakcie badania, uzupełniony o 23 gatunki znane z literatury XIX i pierwszej połowy XX wieku, których występowania nie udało się potwierdzić. Uwzględniając dawne doniesienia, lista bzygowatych z terenu TPK i okolic obejmuje łącznie 215 gatunków. Nadaje to badanemu obszarowi rangę jednego z najlepiej zbadanych, pod kątem tej rodziny muchówek terenów Polski. Porównywalną liczbę gatunków podawano dotąd tylko z Puszczy Białowieskiej i Bieszczad.
Skład gatunkowy Syrphidae TPK i okolic wykazuje najwyższe podobieństwo do obszaru Łodzi i okolic, a najniższe do obszaru Pienin.
Na tle Polski, badany obszar TPK i okolic charakteryzuje się znacznym zubożeniem bzygowatych z grupy fito-, myko- i kambiofagów przy jednocześnie znacznie podwyższonym udziale drapieżców i pasożytów. Podobna struktura grup troficznych Syrphidae jest charakterystyczna dla Finlandii.
Presja urbanizacyjna aglomeracji trójmiejskiej w strefie granicznej TPK jest jednym z największych zagrożeń dla fauny Syrphidae tego obszaru. Ochrona muchówek polega głównie na ochronie ich siedlisk, dlatego Trójmiejski Park Krajobrazowy oraz dolina rzeki Redy są obszarami kluczowymi dla zachowania bioróżnorodności gatunkowej na Pomorzu Wschodnim.

NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE

Zespół Nitelletum capillaris Corillion 1957 (Charetea fragilis Fukarek 1961
ex Krausch 1964) w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego

STRESZCZENIE

W kwietniu 2014 roku zespół krynicznika włosowatego Nitelletum capillaris został stwierdzony w dolinie Narwi koło wsi Zajki, w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Zbiorowisko udokumentowano z niewielkiego zbiornika wodnego, najprawdopodobniej pozostałości starorzecza z wodą umiarkowanie kwaśną (pH: 5,69) i ubogą zarówno w sole mineralne (EC: 41,3μS/cm), jak i substancje pokarmowe (P_og : 0,058 mg/l). Oprócz masowo występującej Nitella capillaris odnotowano okrężnicę bagienną Hottonia palustris, włosienicznika wodnego Batrachium aquatile, rzepichę ziemnowodną Rorippa amphibia, jeżogłówkę gałęzistą Sparganium erectum, turzycę pęcherzykowatą Carex vesicaria i rzęśl Callitriche sp. Zespół Nitelletum capillaris nie był dotąd udokumentowany fitosocjologicznie i opublikowany z Polski, a dotychczasowe doniesienia opierały się na nielicznych, niepublikowanych materiałach z Wielkopolski. Zarówno opisywane zbiorowisko, jak i budujący go gatunek, należą do jednych z najrzadszych i szczególnie zagrożonych elementów szaty roślinnej Polski. Odnalezione stanowisko Nitelletum capillaris nie wydaje się zagrożone. Wskazane jest prowadzenie poszukiwań fitocenoz gatunku we wciąż licznych płytkich, okresowych oczkach wodnych i zalewiskach terasy zalewowej w obrębie Kotliny Biebrzy.

Nowe stanowiska staroduba łąkowego Ostericum palustre (Apiaceae)
w regionie kujawsko-pomorskim (północno-centralna Polska)

Streszczenie

Starodub łakowy Ostericum palustre jest gatunkiem zagrożonym, podlegającym ochronie w Polsce (Zarzycki, Szeląg 2006; Czarna i in. 2014; Rozporządzenie ... 2014). W ostatnich latach odnaleziono kilka nowych populacji w okolicach Torunia, wsi Grabie w okolicach Służewa, koło autostrady A1 w okolicach Kopanina na wschód od Torunia, nad rzeką Drwęcą między Golubiem-Dobrzyniem, a Brodnicą oraz w Zabłociu koło Czernikowa. Liczebność populacji waha się od kilkunastu do ponad 1000 osobników. Wszystkie nowe stanowiska znajdują się poza obszarami chronionymi. Ich przetrwanie uzależnione jest głównie od koszenia łąk oraz zachowania stosunków wodnych. Gatunek ten jest prawdopodobnie liczniejszy w Polsce niż do niedawna uważano.