Dzisiejsza Puszcza Białowieska, to kompleks leśny o obszarze 150 tys. ha położony po obydwu stronach granicy Polski i Białorusi. Część zachodnia, znajdująca się w Polsce, zajmuje 62,5 tys. ha; część wschodnia, znajdująca się na Białorusi, zajmuje 87,5 tys. ha - tworzy Park Narodowy "Bieławieżskaja Puszcza".
Szczęśliwy bieg historii, ochrona Puszczy jako terenu polowań królewskich, a w XIX w. Carskich, sprawił, że podlegała ona specjalnej ochronie - m.in. nie objęła jej kolonizacja, to znaczy karczowanie lasu i zamiana ich na tereny osadnicze i rolne.

Dzięki temu do początku XX w. zachowały się tu lasy pochodzenia naturalnego, a w nich największe zwierzę Europy - żubr. Pierwsze rabunkowe wyręby przypadają na okres I wojny światowej, wówczas to w początku 1919 r. giną w niej ostatnie żubry.

Początki parku narodowego wiążą się z wyprawą grupy uczonych pod wodzą prof. Władysława Szafera w kwietniu 1919 roku do Białowieży, której celem było sprawdzenie, czy zachowały się jeszcze w Puszczy żubry. Żubrów już nie zastano, lecz wynikiem wyprawy było podjęcie starań o ochronę fragmentu prastarej kniei w postaci parku narodowego. Poczynione wysiłki przyniosły efekt w postaci decyzji o powołaniu pięciu rezerwatów w Puszczy Białowieskiej, ustanowionej na konferencji w dniu 29 grudnia 1921 roku w Departamencie Leśnictwa Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych w Warszawie. W 1924 r. - po reorganizacji lasów państwowych - powstaje jednostka administracyjno-organizacyjna: Nadleśnictwo Rezerwat. Przeprowadzona rok później reorganizacji jego struktury pozostawiła w jego zarządzie dwa spośród pięciu rezerwatów (pozostałe trzy rezerwaty przekazano pod nadzór nadleśnictwom, na terenie których się znajdowały). W 1932 r. Nadleśnictwo Rezerwat przekształcono w "Park Narodowy w Białowieży" o obszarze 4693,24 ha w całości objęty ochroną ścisłą. W 1947 r. jednostkę tę restytuowano jako Białowieski Park Narodowy o powierzchni 4716 ha. W 1996 r. obszar Parku powiększono do 10 501,95 ha. Należy przy tym dodać, że walory przyrodnicze i stosowane formy ochrony, spełniały od początku (tj. od 1921 r.) kryteria obowiązującej obecnie międzynarodowej definicji parku narodowego. Jest to więc najstarszy z istniejących w Polsce 23 parków narodowych.