,,PNRP’’ 35(4) – 2016 r.

Porosty parku dworskiego w Klukowiczach (Po³udniowe Podlasie)

STRESZCZENIE

Artyku³ prezentuje wykaz gatunków porostów parku dworskiego w Klukowiczach (województwo podlaskie, Pó³nocno-Wschodnia Polska). Badania przeprowadzono w 2015 roku. Stwierdzono wystêpowanie 49 taksonów, w tym 37 gatunków epifitów, 10 epilitów i 3 epiksylitów. Sze¶æ gatunków jest zagro¿onych w skali kraju: Evernia prunastri, Hypogymnia tubulosa, Parmelina tiliacea, Ramalina farinacea, R. fraxinea i R. pollinaria. Trzy taksony objête s± ochron± czê¶ciow± – Hypogymnia tubulosa, Ramalina farinacea i R. pollinaria, oraz dwa ochron± ¶cis³± – Parmelina tiliacea i Ramalina fraxinea. 

Materia³y do brioflory Polski ¦rodkowej.
Mchy i w±trobowce rezerwatu le¶nego £aznów (województwo ³ódzkie)
oraz zmiany jego brioflory po 36 latach ochrony

STRESZCZENIE

Artyku³ prezentuje wyniki badañ prowadzonych w 2006, 2007 oraz 2011 roku w rezerwacie £aznów. Badany obiekt zlokalizowany jest na obszarze województwa £ódzkiego, pomiêdzy miastami £ód¼ oraz Tomaszów Mazowiecki, nieopodal wsi: Chrusty Nowe, Chrusty Stare, Kolonia Rokiciny oraz £aznowska Wola. Wspó³rzêdne rezerwatu to 19° 46' E oraz 51° 41' N.
Do tej pory terenie rezerwatu odnotowano ³±cznie 76 gatunków mszaków – 62 mchy oraz 14 w±trobowców, 14 z nich podlega czê¶ciowej ochronie. Analiza czêsto¶ci poszczególnych gatunków wykaza³a, ¿e na badanym terenie dominuj± gatunki pospolite (28 taksonów, co stanowi 43 % wszystkich gatunków). Szczegó³owa analiza preferencji siedliskowej wykaza³a, ¿e na terenie tego rezerwatu mszaki porastaj± g³ównie 4 podstawowe typy siedlisk: epigeiczyne, epifityczne, epiksyliczne oraz epilityczne. Sporadycznie s± notowane na innych siedliskach, m. in.: takich jak kêpy traw i paproci. Najwiêksz± liczbê gatunków zanotowano na siedliskach naziemnych (40 taksonów). W tej grupie najwiêcej gatunków odnotowywano na humusie (34) oraz ¶ció³ce iglastej (22), najmniej natomiast na ¶ció³ce li¶ciastej (5).
W artykule ponadto zestawiono wszystkie briologiczne dane podawane z tego terenu w celu porównania ich z danymi zebranymi wspó³cze¶nie oraz porównano zmiany brioflory jakie zasz³y na 22 powierzchniach badanych. 

Interesuj±ce elementy flory rezerwatu „Murawy Dobromierskie"
(Wy¿yna Ma³opolska): wkraczanie i ustêpowanie taksonów
na tle sukcesji ro¶linno¶ci kserotermicznej

STRESZCZENIE

Ostatnie badania geobotaniczne rezerwatu „Murawy Dobromierskie" przeprowadzono w 2012 roku. Ich g³ównym celem by³o rozpoznanie jednostek kserotermicznej ro¶linno¶ci niele¶nej terenu. Wyniki badañ dostarczy³y równie¿ interesuj±cych informacji na temat zmian, jakie dokona³y siê we florze obiektu od czasu poprzednich studiów (Olaczek i in. 1993). Na podstawie oryginalnych tabel fitosocjologicznych, tabel zaczerpniêtych ze ¼róde³ starszych (Olaczek i in. l.c.) oraz notatek terenowych, sporz±dzono wykaz nowych oraz ustêpuj±cych taksonów ro¶lin, cennych z uwagi na fakt objêcia ochron± gatunkow±, obecno¶æ na czerwonych listach b±d¼ szczególnie ciep³olubny charakter. Wykaz (Tab. 1) obejmuje 19 taksonów nowych i 12 innych, które prawdopodobnie ust±pi³y z obszaru rezerwatu. Z nowych gatunków, a¿ 7 by³o zwi±zane z ciep³olubnymi okrajkami z klasy Trifolio-Geranietea sanguinei. Zasadniczo potwierdza to wnioski p³yn±ce z rozwa¿añ nad sukcesj± wtórn± zachodz±c± w rezerwacie, który to proces zdaje siê byæ inicjowany ekspansj± ciep³olubnych zio³oro¶li (Szygendowski 2013; Szygendowski, Brzeg 2016).

Herpetofauna Cisowsko-Or³owiñskiego Parku Krajobrazowego

STRESZCZENIE

Badania by³y prowadzone w latach 2015-2016 na terenie Cisowsko-Or³owiñskiego Parku Krajobrazowego, obejmuj±cego obszar 20 706 ha. Obserwowano wystêpowanie i rozmieszczenie p³azów i gadów, biologiê i fenologiê wybranych gatunków (Bufo bufo, Pelophylax esculentus, Rana temporaria) oraz istniej±ce zagro¿enia.
Utworzony w 1988 r. Cisowsko-Or³owiñski Park Krajobrazowy wchodzi w sk³ad Zespo³u Parków Krajobrazowych Gór ¦wiêtokrzyskich. W granicach Parku znajduj± siê 3 rezerwaty przyrody: „Bia³e £ugi", „Cisów im. prof. Zygmunta Czubiñskiego" i „Zamczysko". Na terenie C-OPK znajduj± siê 4 pasma niewysokich wzgórz (Brzechowskie, Cisowskie, Ociesêckie i Or³owiñskie), z najwy¿szym szczytem Kie³ki (452 m n.p.m.). W¶ród zbiorowisk ro¶linnych zdecydowanie przewa¿aj± le¶ne (ponad 73% powierzchni), ponadto synantropijne (21%), ³±k i pastwisk (5%) oraz wodne i bagienne (1%). Szczególnie cenne s± torfowiska z terenu rezerwatu „Bia³e £ugi". Na powierzchni Parku zdecydowanie dominuj± ska³y ze starszego paleozoiku, g³ównie kambryjskie piaskowce. W¶ród gleb przewa¿aj± brunatne i rdzawe. Najwa¿niejsz± rzek± jest Czarna Staszowska.
W wyniku przeprowadzonych badañ stwierdzono wystêpowanie nastêpuj±cych gatunków p³azów: traszka górska Ichtyhyosaura alpestris Laur., traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris L., traszka grzebieniasta Triturus cristatus Laur., kumak nizinny Bombina bombina L., grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus Laur., ropucha szara Bufo bufo L., ropucha paskówka Epidalea calamita Laur., ropucha zielona Bufotes viridis Laur., rzekotka drzewna Hyla arborea L., ¿aba wodna Pelophylax esculentus L., ¿aba jeziorkowa Pelophylax lessonae Cam., ¿aba moczarowa Pelophylax ridibundus Pall., ¿aba trawna Rana temporaria L. i ¿aba moczarowa Rana arvalis Nilss. Z gadów obserwowano obecno¶æ takich gatunków, jak: jaszczurka zwinka Lacerta agilis L., jaszczurka ¿yworodna Zootoca vivipara Jacquin, padalec zwyczajny Anguis fragilis L., zaskroniec zwyczajny Natrix natrix L., gniewosz plamisty Coronella austriaca Laur. i ¿mija zygakowata Vipera berus L. Badaniami objêto tak¿e fenologiê i biologiê rozrodu ropuchy szarej, ¿aby wodnej i ¿aby trawnej.
Do najwa¿niejszych zagro¿eñ nale¿y wysychanie niewielkich zbiorników wodnych, stanowi±cych miejsca rozrodu p³azów. Przez obszar Parku przebiega ruchliwa droga wojewódzka 764, na której znajdowano p³azy zabite przez samochody. Dotyczy to zw³aszcza odcinka D±brówka-Wymys³ów (d³ugo¶æ 3,84 km). Z innych zagro¿eñ stwierdzono m.in. nielegalne wysypiska ¶mieci, zanieczyszczanie wód powierzchniowych oraz zarastanie i wysychanie ma³ych zbiorników.

Drobne ssaki Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
i okolic na podstawie analizy diety puszczyka Strix aluco

STRESZCZENIE

Analizowano zrzutki puszczyka Strix aluco w celu okre¶lenia struktury zgrupowañ drobnych ssaków zasiedlaj±cych Bolimowski Park Krajobrazowy i bezpo¶rednio przylegaj±ce do niego tereny. Na 15 stanowiskach zlokalizowanych w ró¿nych czê¶ciach terenu badañ i w ró¿nych typach ¶rodowisk (Ryc. 1, Tab. 1) stwierdzono 1650 osobników nale¿±cych do 24 gatunków: 4 ryjówkokszta³tnych, 8 nietoperzy, 11 gryzoni i 1 z rzêdu drapie¿nych (Tab. 2). W lasach i na obrze¿ach kompleksów le¶nych najczê¶ciej ³owionymi przez sowy gatunkami by³y: ryjówka aksamitna Sorex araneus, nornica ruda Myodes glareolus i mysz le¶na Apodemus flavicollis, natomiast w krajobrazie rolniczym: nornik zwyczajny Microtus arvalis, mysz domowa Mus musculus i mysz polna Apodemus agrarius. W zgrupowaniu drobnych ssaków na terenie badañ dominowa³y liczebnie: nornica ruda, ryjówka aksamitna, nornik zwyczajny i mysz le¶na. W miejskim parku w Skierniewicach stosunkowo czêste by³y: mysz polna i darniówka zwyczajna Microtus subterraneus. Do gatunków rzadko ³owionych przez sowy nale¿a³y: ³asica Mustela nivalis, szczur wêdrowny Rattus norvegicus, rzêsorek rzeczek Neomys fodiens, wszystkie nietoperze i orzesznica Muscardinus avellanarius (Tab. 2). Stwierdzono 8 gatunków nietoperzy, a ich udzia³ w diecie puszczyków by³ stosunkowo du¿y (0,7% w¶ród ssaków). W ¶rodkowej Polsce teren ten wyró¿nia siê stosunkowo du¿ym bogactwem zgrupowania drobnych ssaków, chocia¿ w porównaniu do pobliskiej Puszczy Kampinoskiej brak tu karczownika Arvicola amphibius.

Analiza stanu fizykochemicznego
wód g³ównych cieków Drawieñskiego Parku Narodowego
w latach 2001-2010 na tle uwarunkowañ zlewniowych

STRESZCZENIE

Rzeka Drawa jest wa¿nym elementem ¶rodowiska przyrodniczego Pomorza Zachodniego. £±czy ze sob± dwie wa¿ne formy ochrony przyrody: Drawski Park Krajobrazowy z Drawieñskim Parkiem Narodowym (DPN). Ca³a zlewnia Drawy charakteryzuje siê zró¿nicowanym ukszta³towaniem terenu i ró¿nym jego u¿ytkowaniem, co w krótkim czasie wp³ywa na zmiany warto¶ci parametrów fizykochemicznych, szczególnie nieorganicznych zwi±zków biogennych, decyduj±cych o tempie produkcji pierwotnej. Celem niniejszej pracy by³a analiza stanu fizykochemicznego wód Drawy, S³opicy, Korytnicy i P³ocicznej wraz z jej dop³ywami w odniesieniu do warunków ¶rodowiskowych, ze szczególnym uwzglêdnieniem warunków antropogenicznych. Warto¶ci badanych parametrów fizykochemicznych w odniesieniu do przestrzennego ich rozk³adu w Drawie, nie wskazuj± raczej na istotne zmiany ¶rodowiskowe zachodz±ce na badanym odcinku Drawy. Drug± wa¿n± rzek± w DPN jest P³ociczna. Nie jest ona na obszarze DPN nara¿ona na niekorzystny wp³yw antropogeniczny. Jednak w biegu jej dop³ywów Runicy i Cieszynce znajduj± siê wysoko zeutrofizowane p³ytkie, jeziora le¿±ce w obrêbie zabudowañ. Niewielki wp³yw na stan fizykochemiczny w Drawie ma tak¿e rzeka Korytnica. Jednak warto¶ci parametrów fizykochemicznych mierzonych na dop³ywach Drawy i P³ocicznej nie wskazywa³y na niekorzystny ich wp³yw na stan wód samej Drawy. Generalnie, analizuj±c stan fizykochemiczny badanych stanowisk, uznaæ nale¿y, ¿e wody najwa¿niejszych rzek DPN nie s± szczególnie zagro¿one przez otaczaj±cy je obszar i wystêpuj±ce w nim specyficzne warunki ¶rodowiskowe, zarówno te naturalne, jak i antropogeniczne. Istniej±, co prawda odcinki, a mianowicie tu¿ za jeziorem Adamowo, za jeziorem Nowa Korytnica, za jeziorem Dubie, które w wyra¼ny i nag³y sposób zmieniaj± warto¶ci wska¼ników fizykochemicznych. Lecz oddzia³ywanie takie jest zazwyczaj krótkotrwa³e, zachodz±ce w okresie letnim, co jest typowym zjawiskiem w zeutrofizowanych jeziorach ca³kowicie zmieniaj±cych re¿im rzeczny.

Niewykorzystane dziedzictwo kulturowe.
Problem historycznych pozosta³o¶ci na terenie rezerwatu Bia³a Woda
w Ma³ych Pieninach (S. Poland)

STRESZCZENIE

Rezerwat przyrodniczy Bia³a Woda znajduje siê w Ma³ych Pieninach w po³udniowej Polsce. Jest to miejsce o du¿ych walorach naturalnych, ale na tym obszarze znajduje siê równie¿ zapomniane dziedzictwo kulturowe. Wspominane pozosta³o¶ci s± datowane na okres nowo¿ytny. Przynale¿± do osadnictwa Rusinów Szlachtowskich.
Dotychczas nie wykorzystywano turystycznie tych reliktów osadnictwa. Wydaje siê to b³êdem. W szczególno¶ci, je¿eli za³o¿ymy, ¿e ten obszar jest miejscem z przyk³adem regionalnym krajobrazu kulturowego. Krajobraz jaki znajduje siê w najbli¿szym obszarze zanika, dlatego te¿ te pozosta³o¶ci s± warte do pokazania dla odwiedzaj±cych.

NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE

Nowe stanowiska
pluskwiaków ró¿noskrzyd³ych (Hemiptera: Heteroptera) w Pieninach

STRESZCZENIE

W pracy zawarto nowe dane o wystêpowaniu 30 gatunków pluskwiaków ró¿noskrzyd³ych w Pieninach. Ca³y materia³ zosta³ zebrany w roku 2009 na 12 stanowiskach, standardow± metod± czerpakowania ro¶linno¶ci zielnej. Dziewiêæ gatunków zosta³o podanych z Pienin po raz pierwszy. Potwierdzono wystêpowanie w Pieninach Tingis ragusana, bardzo rzadko wystêpuj±cego w Polsce przedstawiciela prze¶wietlikowatych.