Strona g³ówna
Ochrona przyrody

Ochrona przyrody |
![]() |
Podstawow± funkcj± parku narodowego jest ochrona przyrody. W rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 r. (art. 2, p. 1) ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowa¿onym u¿ytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i sk³adników przyrody: - dziko wystêpuj±cych ro¶lin, zwierz±t i grzybów; - ro¶lin, zwierz±t i grzybów objêtych ochron± gatunkow±; - zwierz±t prowadz±cych wêdrowny tryb ¿ycia; - siedlisk przyrodniczych; - siedlisk zagro¿onych wyginiêciem, rzadkich i chronionych gatunków ro¶lin, zwierz±t i grzybów; - tworów przyrody ¿ywej i nieo¿ywionej oraz kopalnych szcz±tków ro¶lin i zwierz±t; - krajobrazu; - zieleni w miastach i wsiach; - zadrzewieñ. Celem ochrony przyrody jest (art. 2, p. 2 ustawy o ochronie przyrody): - utrzymanie procesów ekologicznych i stabilno¶ci ekosystemów; - zachowanie ró¿norodno¶ci biologicznej; - zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; - zapewnienie ci±g³o¶ci istnienia gatunków ro¶lin, zwierz±t i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do w³a¶ciwego stanu ochrony; - ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewieñ; - utrzymywanie lub przywracanie do w³a¶ciwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a tak¿e pozosta³ych zasobów, tworów i sk³adników przyrody; - kszta³towanie w³a¶ciwych postaw cz³owieka wobec przyrody przez edukacjê, informowanie i promocjê w dziedzinie ochrony przyrody. Park Narodowy jako forma ochrony przyrody. Art. 8 ust. 1. ustawy definiuje park narodowy jako obszar wyró¿niaj±cy siê szczególnymi warto¶ciami przyrodniczymi, naukowymi, spo³ecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej ni¿ 1000 ha, na którym ochronie podlega ca³a przyroda oraz walory krajobrazowe. Art. 8 ust. 2. Park narodowy tworzy siê w celu zachowania ró¿norodno¶ci biologicznej, zasobów, tworów i sk³adników przyrody nieo¿ywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia w³a¶ciwego stanu zasobów i sk³adników przyrody oraz odtworzenia zniekszta³conych siedlisk przyrodniczych, siedlisk ro¶lin, siedlisk zwierz±t lub siedlisk grzybów. Art.12 ust. 1. Obszar parku narodowego jest udostêpniany w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wp³ynie negatywnie na przyrodê w parku narodowym. Do g³ównych zadañ Bia³owieskiego Parku Narodowego zwi±zanych z ochron± przyrody nale¿y: - zabezpieczenie warto¶ci przyrodniczych, naukowych, krajobrazowych na terenie Parku, - identyfikacja i ocena istniej±cych i potencjalnych zagro¿eñ wewnêtrznych i zewnêtrznych oraz podejmowanie stosownych dzia³añ eliminuj±cych lub ograniczaj±cych te zagro¿enia i ich skutki, - prowadzenie w³asnych badañ naukowych oraz inicjowanie badañ, a tak¿e udostêpnianie obszaru parku do badañ innym jednostkom naukowo-badawczym, - prowadzenie hodowli zagrodowej i zachowawczej ¿ubra, w tym opieka nad stadem wolnym ¿ubrów na terenie polskiej czê¶ci Puszczy Bia³owieskiej, W celu zachowania ró¿norodno¶ci biocenoz oraz niepowtarzalnych walorów krajobrazu, na terenie Parku stosuje siê strefowanie powi±zane z zakresem dopuszczalnej ingerencji cz³owieka: - ochronê ¶cis³±, - ochronê czynn±, - ochronê krajobrazow±. Ochrona ¶cis³a Polega na ca³kowitym pozostawieniu wytypowanego obszaru si³om przyrody i sprowadza siê do zaniechania bezpo¶redniej ingerencji cz³owieka. Ochrona ¶cis³a umo¿liwia swobodny przebieg procesów ekologicznych. Przejawem tego jest na przyk³ad regeneracja lasu po zaprzestaniu ciêæ oraz zmiany sk³adu gatunkowego i struktury zbiorowisk le¶nych, wynikaj±ce z naturalnego rozwoju drzewostanów i procesów sukcesji. Ochron± ¶cis³± objêto 6059,27 ha (57,6% powierzchni Parku). Zawiera siê w tym 4747,17 ha dawnego Rezerwatu ¦cis³ego BPN, chroni±cego las od 1921 r. Ochrona czynna Dopuszcza ingerencjê cz³owieka, w postaci zabiegów ochronnych w celu przywrócenia stanu najbardziej zbli¿onego do naturalnego ekosystemów i sk³adników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk ro¶lin, zwierz±t i grzybów. Przyk³adem ochrony czynnej w Bia³owieskim Parku Narodowym jest wykaszanie i odkrzaczanie ³±k w dolinach rzek, ³±k ¶ródle¶nych i terenów po dawnych sk³adnicach drewna w Obrêbie Ochronnym Hwo¼na. S± one miejscem wystêpowania wielu cennych i rzadkich gatunków ro¶lin, m.in. goryczki w±skolistnej, groszku b³otnego, bli¼niczki psiej trawki, czarcikêsika Kluka czy storczyków oraz rzadkich gatunków ptaków (derkacz, bekas krzyk, orlik krzykliwy). Utrzymanie otwartego charakteru tych miejsc wymaga wstrzymywania naturalnej sukcesji, tj. zarastania krzewami i drzewami. Zabiegi wykonywane s± w okresie letnim, po przekwitniêciu rzadkich gatunków ro¶lin i wyprowadzeniu lêgów przez ptaki. Ochron± czynn± objêto 4104,63 ha (39% powierzchni Parku). Ochrona krajobrazowa Zgodnie z Ustaw± o ochronie przyrody polega na zachowaniu cech charakterystycznych danego krajobrazu. Niezwykle cenn± warto¶ci± Bia³owieskiego Parku Narodowego jest krajobraz Parku Pa³acowego. Wa¿nym elementem tego krajobrazu s± kompozycje zadrzewieñ oraz zbiorowiska ³±kowe, wype³niaj±ce rozleg³e przestrzenie miêdzy kêpami drzew i krzewów. Ochrona krajobrazowa polega tu na ciêciach pielêgnacyjnych drzew i krzewów oraz wykaszaniu ³±k. W praktyce czêsto ochrona krajobrazowa czê¶ci terenu parku narodowego lub rezerwatu przyrody pozwala na utrzymanie gospodarczego u¿ytkowania danego obszaru. Ten status nadaj siê zwykle gruntom prywatnym w parku lub rezerwacie, a tak¿e terenom technicznym (drogi, parkingi, budynki itp.). W Bia³owieskim Parku Narodowym s± to tereny rolnicze, obszary O¶rodka Hodowli ¯ubrów i Parku Pa³acowego oraz pas drogi granicznej. W Parku zosta³a wyznaczona strefa ochrony krajobrazowej o ³±cznej powierzchni 353,37 ha (3,4% powierzchni Parku). Wa¿na rolê w ochronie przyrody parku spe³nia strefa ochronna, potocznie zwana otulin±. Zajmuje ona powierzchniê 3224,26 ha. S³u¿y zabezpieczeniu przyrody Parku przed zagro¿eniami zewnêtrznymi, zw³aszcza pochodzenia antropogenicznego. Form± ochrony przyrody zabezpieczaj±c± przed wyniszczeniem b±d¼ ust±pieniem rzadkich i cennych gatunków jest ochrona gatunkowa ro¶lin, zwierz±t i grzybów. Znaj±c stanowiska cennych przyrodniczo gatunków ro¶lin i grzybów oraz liczebno¶æ i kondycjê populacji chronionych gatunków zwierz±t mo¿na kontrolowaæ zagro¿enia i staraæ siê im w porê przeciwdzia³aæ, aby zachowaæ gatunki. Pracownicy Parku prowadz± inwentaryzacjê stanowisk ro¶lin chronionych. Zajmuj± siê tak¿e hodowl± zachowawcz± ¿ubra, w tym sprawuj± te¿ opiekê nad stadem wolnym ¿ubrów na terenie polskiej czê¶ci Puszczy Bia³owieskiej oraz prowadz± jego sta³y monitoring. Realizuj± tak¿e programy inwentaryzacyjne w stosunku do du¿ych drapie¿ników: wilka i rysia. G³ównymi jednostkami organizacyjnymi zajmuj±cymi siê ochron± przyrody w Bia³owieskim Parku Narodowym, w tym realizacj± jego zadañ statutowych, s±: Obrêb Ochronny Rezerwat (pow. 10242,71 ha), z czego: 6059,27 ha podlega ochronie ¶cis³ej, 4104,63 ha ochronie czynnej oraz 77,45 ha ochronie krajobrazowej. Obrêb podzielony jest na sze¶æ obwodów ochronnych: - Dziedzinka (pow. 2769,97 ha), - Sierganowo (pow. 2303,24 ha), - Cupryki (pow. 1243,17 ha), - Gruszki (pow. 1426,52 ha), - Masiewo (pow. 1120,29 ha), - Zamosze (pow. 1379,52 ha). Obrêb Ochronny O¶rodek Hodowli ¯ubrów (pow. 274,56 ha). Ca³o¶æ obszaru hodowli zamkniêtej podlega ochronie krajobrazowej. W jego sk³ad wchodz±: - hodowla zamkniêta (rezerwatowa) - czyli dwa rezerwaty hodowlane i Rezerwat Pokazowy ¯ubrów wraz z zapleczem, - hodowla wolna. Pracownicy Obrêbu Ochronnego O¶rodek Hodowli ¯ubrów zajmuj± siê hodowl± restytucyjn± ¿ubrów bytuj±cych na obszarze ca³ej polskiej czê¶ci Puszczy Bia³owieskiej (oko³o 130 tys ha). |