Strona główna 
Ochrona przyrody
Ochrona przyrody | Ochrona przyrody |
|
|
Podstawową funkcją parku narodowego jest ochrona przyrody. W rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 r. (art. 2, p. 1) ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: - dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; - roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; - zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; - siedlisk przyrodniczych; - siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; - tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; - krajobrazu; - zieleni w miastach i wsiach; - zadrzewień. Celem ochrony przyrody jest (art. 2, p. 2 ustawy o ochronie przyrody): - utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; - zachowanie różnorodności biologicznej; - zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; - zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; - ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; - utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; - kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Park Narodowy jako forma ochrony przyrody. Art. 8 ust. 1. ustawy definiuje park narodowy jako obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Art. 8 ust. 2. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. Art.12 ust. 1. Obszar parku narodowego jest udostępniany w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym. Do głównych zadań Białowieskiego Parku Narodowego związanych z ochroną przyrody należy: - zabezpieczenie wartości przyrodniczych, naukowych, krajobrazowych na terenie Parku, - identyfikacja i ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz podejmowanie stosownych działań eliminujących lub ograniczających te zagrożenia i ich skutki, - prowadzenie własnych badań naukowych oraz inicjowanie badań, a także udostępnianie obszaru parku do badań innym jednostkom naukowo-badawczym, - prowadzenie hodowli zagrodowej i zachowawczej żubra, w tym opieka nad stadem wolnym żubrów na terenie polskiej części Puszczy Białowieskiej, W celu zachowania różnorodności biocenoz oraz niepowtarzalnych walorów krajobrazu, na terenie Parku stosuje się strefowanie powiązane z zakresem dopuszczalnej ingerencji człowieka: - ochronę ścisłą, - ochronę czynną, - ochronę krajobrazową. Ochrona ścisła Polega na całkowitym pozostawieniu wytypowanego obszaru siłom przyrody i sprowadza się do zaniechania bezpośredniej ingerencji człowieka. Ochrona ścisła umożliwia swobodny przebieg procesów ekologicznych. Przejawem tego jest na przykład regeneracja lasu po zaprzestaniu cięć oraz zmiany składu gatunkowego i struktury zbiorowisk leśnych, wynikające z naturalnego rozwoju drzewostanów i procesów sukcesji. Ochroną ścisłą objęto 6059,27 ha (57,6% powierzchni Parku). Zawiera się w tym 4747,17 ha dawnego Rezerwatu Ścisłego BPN, chroniącego las od 1921 r. Ochrona czynna Dopuszcza ingerencję człowieka, w postaci zabiegów ochronnych w celu przywrócenia stanu najbardziej zbliżonego do naturalnego ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt i grzybów. Przykładem ochrony czynnej w Białowieskim Parku Narodowym jest wykaszanie i odkrzaczanie łąk w dolinach rzek, łąk śródleśnych i terenów po dawnych składnicach drewna w Obrębie Ochronnym Hwoźna. Są one miejscem występowania wielu cennych i rzadkich gatunków roślin, m.in. goryczki wąskolistnej, groszku błotnego, bliźniczki psiej trawki, czarcikęsika Kluka czy storczyków oraz rzadkich gatunków ptaków (derkacz, bekas krzyk, orlik krzykliwy). Utrzymanie otwartego charakteru tych miejsc wymaga wstrzymywania naturalnej sukcesji, tj. zarastania krzewami i drzewami. Zabiegi wykonywane są w okresie letnim, po przekwitnięciu rzadkich gatunków roślin i wyprowadzeniu lęgów przez ptaki. Ochroną czynną objęto 4104,63 ha (39% powierzchni Parku). Ochrona krajobrazowa Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody polega na zachowaniu cech charakterystycznych danego krajobrazu. Niezwykle cenną wartością Białowieskiego Parku Narodowego jest krajobraz Parku Pałacowego. Ważnym elementem tego krajobrazu są kompozycje zadrzewień oraz zbiorowiska łąkowe, wypełniające rozległe przestrzenie między kępami drzew i krzewów. Ochrona krajobrazowa polega tu na cięciach pielęgnacyjnych drzew i krzewów oraz wykaszaniu łąk. W praktyce często ochrona krajobrazowa części terenu parku narodowego lub rezerwatu przyrody pozwala na utrzymanie gospodarczego użytkowania danego obszaru. Ten status nadaj się zwykle gruntom prywatnym w parku lub rezerwacie, a także terenom technicznym (drogi, parkingi, budynki itp.). W Białowieskim Parku Narodowym są to tereny rolnicze, obszary Ośrodka Hodowli Żubrów i Parku Pałacowego oraz pas drogi granicznej. W Parku została wyznaczona strefa ochrony krajobrazowej o łącznej powierzchni 353,37 ha (3,4% powierzchni Parku). Ważna rolę w ochronie przyrody parku spełnia strefa ochronna, potocznie zwana otuliną. Zajmuje ona powierzchnię 3224,26 ha. Służy zabezpieczeniu przyrody Parku przed zagrożeniami zewnętrznymi, zwłaszcza pochodzenia antropogenicznego. Formą ochrony przyrody zabezpieczającą przed wyniszczeniem bądź ustąpieniem rzadkich i cennych gatunków jest ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Znając stanowiska cennych przyrodniczo gatunków roślin i grzybów oraz liczebność i kondycję populacji chronionych gatunków zwierząt można kontrolować zagrożenia i starać się im w porę przeciwdziałać, aby zachować gatunki. Pracownicy Parku prowadzą inwentaryzację stanowisk roślin chronionych. Zajmują się także hodowlą zachowawczą żubra, w tym sprawują też opiekę nad stadem wolnym żubrów na terenie polskiej części Puszczy Białowieskiej oraz prowadzą jego stały monitoring. Realizują także programy inwentaryzacyjne w stosunku do dużych drapieżników: wilka i rysia. Głównymi jednostkami organizacyjnymi zajmującymi się ochroną przyrody w Białowieskim Parku Narodowym, w tym realizacją jego zadań statutowych, są: Obręb Ochronny Rezerwat (pow. 10242,71 ha), z czego: 6059,27 ha podlega ochronie ścisłej, 4104,63 ha ochronie czynnej oraz 77,45 ha ochronie krajobrazowej. Obręb podzielony jest na sześć obwodów ochronnych: - Dziedzinka (pow. 2769,97 ha), - Sierganowo (pow. 2303,24 ha), - Cupryki (pow. 1243,17 ha), - Gruszki (pow. 1426,52 ha), - Masiewo (pow. 1120,29 ha), - Zamosze (pow. 1379,52 ha). Obręb Ochronny Ośrodek Hodowli Żubrów (pow. 274,56 ha). Całość obszaru hodowli zamkniętej podlega ochronie krajobrazowej. W jego skład wchodzą: - hodowla zamknięta (rezerwatowa) - czyli dwa rezerwaty hodowlane i Rezerwat Pokazowy Żubrów wraz z zapleczem, - hodowla wolna. Pracownicy Obrębu Ochronnego Ośrodek Hodowli Żubrów zajmują się hodowlą restytucyjną żubrów bytujących na obszarze całej polskiej części Puszczy Białowieskiej (około 130 tys ha).
|
||
