
![]() |
![]() |
„PNRP” 37(2) – 2018 r.
Zamieranie jesionu wynios³ego (Fraxinus excelsior L.) STRESZCZENIE Globalne zmiany klimatu oraz zanieczyszczenia ¶rodowiska zwiêkszaj± podatno¶æ drzew na dzia³ania patogenów. W efekcie obserwuje siê zamieranie drzew oraz ca³ych drzewostanów. Zamieranie jesionów (Fraxinus excelsior) jest obserwowane od pocz±tku lat dziewiêædziesi±tych ubieg³ego wieku. Pierwsze doniesienia o masowym zamieraniu jesionów pochodz± z pó³nocno-wschodniej Polski, sk±d zjawisko rozprzestrzenia³o siê na teren ca³ej Europy. Celem naszych badañ by³o okre¶lenie przebiegu oraz zaawansowania zjawiska zamierania jesionów w Bia³owieskim Parku Narodowym. Badania by³y prowadzone w obszarze ochrony ¶cis³ej na dwóch typach powierzchni. (1) Cztery powierzchnie strukturalne (0,6-1 ha), na których odnotowywali¶my pier¶nice wszystkich ¿ywych jesionów w latach 1990, 1998, 2002-2005, 2009 i 2016. Powierzchnie po³o¿one by³y na dwóch typach siedliskowych lasu: lesie wilgotnym (LW13 i LW14) i olsie jesionowym (OLJ21 i OLJ38). (2) Dziewiêædziesi±t piêæ powierzchni ko³owych (ka¿da o pow. 400 m2) zlokalizowanych by³o na piêciu typach siedliskowych lasu, na których w latach 1999 oraz 2009 przeprowadzono pomiar pier¶nic wszystkich ¿ywych jesionów. W trakcie 26 lat liczba jesionów na powierzchniach strukturalnych zmniejszy³a siê o 82-98%. Istotne ró¿nice w intensywno¶ci zamierania jesionów odnotowano pomiêdzy najwilgotniejszymi typami siedliskowymi lasu na których wystêpowa³ jesion: olsie typowym oraz lesie mieszanym bagiennym, a mniej uwilgotnionym lasem wilgotnym. W 2016 roku jesiony w warstwie podrostu by³y obecne na jednej (z czterech badanych) powierzchni strukturalnej (25 drzew/ha). Wnioskujemy, ¿e niekorzystne warunki ¶rodowiska takie jak opadaj±cy poziom wód gruntowych oraz intensywne zgryzanie mog± ograniczaæ rozwój m³odego pokolenia jesionów i w konsekwencji wp³ywaæ na funkcjonowanie ca³ego ekosystemu.
Ichtiofauna jeziora Wigry (Ploso Szyja) STRESZCZENIE Celem artyku³u by³o przedstawienie sk³adu gatunkowego i struktury ilo¶ciowej ichtiofauny jeziora Wigry (Wigierski Park Narodowy). Charakterystyka zespo³u ryb zosta³a przeprowadzona na podstawie standardowych po³owów wykonanych w koñcu lata 2017 r. W p³ytkich strefach Plosa Szyja po³owy ryb wykonano zestawem sieci dennych, a w g³êbszej strefie równie¿ przy u¿yciu sieci pelagicznej. Na podstawie po³owów przeprowadzonych w jeziorze stwierdzono ró¿norodn± gatunkowo i obfit± pod wzglêdem ilo¶ciowym ichtiofaunê. £±cznie stwierdzono 14 gatunków ryb, nale¿±cych do siedmiu rodzin i czterech grup rozrodczych. Najwiêcej gatunków nale¿a³o do rodzin Cyprinidae i Percide, odpowiednio siedem i dwa gatunki. Analiza wska¼nika wzglêdnej wa¿no¶ci wykaza³a, ¿e okoñ (Perca fluviatilis) z udzia³em 57,5% by³ najwa¿niejszym gatunkiem w zespole ryb, a wzdrêga (Scardinius erythrophthalmus) z udzia³em 10,5% drugim co do wa¿no¶ci. W trakcie po³owów z³owiono prawie 40 kg ryb. Pod wzglêdem wagowym najwiêkszy udzia³ mia³y P. fluviatilis i S. erythrophthalmus odpowiednio stanowi±c 29,5 oraz 15,4% ca³kowitej biomasy ryb. Znacz±cy udzia³ wagowy wynosz±cy 14,4% mia³a równie¿ sielawa (Coregonus albula). Pod wzglêdem ilo¶ciowym w po³owach dominowa³ P. fluviatilis stanowi±c 68,1% ca³kowitej ilo¶ci z³owionych ryb (1710). Kolejnymi gatunkami pod wzglêdem liczbowym by³y jazgarz (Gymnocephalus cernuus) oraz kr±p (Blicca bjoerkna) z udzia³em odpowiednio 11,2% oraz 6,4%. Spo¶ród odnotowanych gatunków dwa podlegaj± ochronie gatunkowej, a cztery posiadaj± status nara¿onych na wyginiêcie (VU).
Herpetofauna Ostoi Sieradowickiej STRESZCZENIE
Obserwacje by³y prowadzone w latach 2016-2018 na terenie obszaru maj±cego
znaczenie dla Wspólnoty Ostoja Sieradowicka. Po³o¿ony w pó³nocnej
czê¶ci województwa ¶wiêtokrzyskiego OZW Ostoja Sieradowicka
utworzony zosta³ w celu ochrony pó³nocno-zachodniej czê¶ci
dawnej Puszczy ¦wiêtokrzyskiej (P³askowy¿ Suchedniowski i Pasmo
Sieradowickie). Zajmuje powierzchniê 7.847,37 ha, obejmuj±c m.in. 3
rezerwaty przyrody: „Góra Sieradowska" (198 ha), „Wykus" (53
ha) i „Kamieñ Michniowski" (11 ha). Ostoja jest bardzo
zró¿nicowana przyrodniczo, zw³aszcza geologicznie. £agodne
wzgórza porastaj± zwykle lasy. Teren Ostoi obejmuje zbiorowiska
le¶ne (95% powierzchni), ³±kowe i u¿ytki rolne.
Herpetofauna Wzgórz Chêciñsko-Kieleckich STRESZCZENIE
Obserwacje prowadzone by³y w latach 2015-2018 na terenie obszaru maj±cego
znaczenie dla Wspólnoty Wzgórza Chêciñsko-Kieleckie. Po³o¿ony w
centralnej czê¶ci województwa ¶wiêtokrzyskiego OZW Wzgórza
Chêciñsko-Kieleckie utworzony zosta³ w celu ochrony zachodniej
czê¶ci dawnej Puszczy ¦wiêtokrzyskiej (Wzgórza £opuszañskie,
Pasmo Przedborsko-Ma³ogoskie, Pogórze Szyd³owskie oraz Góry
¦wiêtokrzyskie).
Zajmuje powierzchniê 7.847,37 ha, obejmuj±c m.in. 9 rezerwatów przyrody:
Milechowy" (134 ha), „Biesak-Bia³ogon" (13 ha), „Góra
Zelejowa" (67 ha), „Góra ¯akowa" (51 ha), „Góra
Miedzianka" (25 ha), „Jaskinia Raj" (8 ha), „Chelosiowa Jama"
(26 ha), „Moczyd³o" (16 ha) i „Góra Rzepka" (9 ha). Wzgórza
Chêciñsko-Kieleckie s± bardzo zró¿nicowane przyrodniczo,
zw³aszcza geologicznie. £agodne wzgórza zajmuj± zwykle lasy.
Teren OZW obejmuje zbiorowiska le¶ne, ³±kowe i u¿ytki rolne.
Nietoperze Bolimowskiego Parku Krajobrazowego STRESZCZENIE Chiroptrofaunê Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i terenów otaczaj±cych (Ryc. 1) badano w ci±gu kilku ostatnich dekad, z nasileniem w latach 2003-2004 oraz 2015-2017. W tej pracy podsumowano i analizowano zebrane dot±d dane publikowane i niepublikowane. Ogó³em stwierdzono 14 gatunków dla 13 potwierdzono rozród (obecno¶æ karmi±cych samic i osobników juwenilnych). Do czêsto notowanych i dominuj±cych liczebnie nietoperzy nale¿a³y: mroczek pó¼ny Eptesicus serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, gacek brunatny Plecotus auritus i mopek Barbastella barbastellus, podczas gdy nocek du¿y Myotis myotis, nocek w±satek M. mystacinus, nocek Brandta M. brandtii, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus i borowiaczek Nyctalus leisleri by³y rzadko notowane. Znaczn± czê¶æ danych uzyskano w wyniku od³owów nietoperzy w sieci ustawiane w ró¿nych ¶rodowiskach le¶nych. Gatunkami najczê¶ciej ³owionymi nad le¶nymi drogami by³y gacki brunatne i borowce wielkie, a w pobli¿u zbiorników wodnych - borowce wielkie i nocki rude Myotis daubentonii (Tab. 1). Stosunkowo niewiele danych zebrano na temat nietoperzy w budynkach (Tab. 2). Przynajmniej piêæ gatunków tworzy³o w nich kolonie rozrodcze w rejonie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego (nocek du¿y, nocek Natterera Myotis nattereri, mroczek pó¼ny, karlik wiêkszy Pipistrellus nathusii i gacek brunatny). Znaleziono zimowiska sze¶ciu gatunków nietoperzy zlokalizowane w ma³ych przydomowych piwnicach i militarnych schronach. W zimowych schronieniach najczêstszy i najliczniejszy by³ gacek brunatny (ponad 60% osobników) (Tab. 3). Analizy diety sów na tym terenie wykaza³y obecno¶æ dziewiêciu gatunków nietoperzy, w tym nocka Brandta, mroczka posrebrzanego (Tab. 4) oraz nocka du¿ego. Bolimowski Park Krajobrazowy wraz z otoczeniem jest wa¿nym miejscem dla nietoperzy. Prawdopodobnie w tej czê¶ci Polski, która jest silnie odlesiona, zespó³ nietoperzy tego terenu jest stosunkowo cenny i pod tym wzglêdem porównywalny z tymi, które zasiedlaj± inne wiêksze kompleksy le¶ne (Ryc. 1).
Udzia³ parków narodowych STRESZCZENIE Celem opracowania jest przedstawienie hierarchizacji parków narodowych w oparciu o kryteria wynikaj±ce ze standardowych formularzy danych. Analizie zosta³a poddana liczba przedmiotów ochrony wynikaj±cych z dyrektywy ptasiej i siedliskowej o ocenie A, B lub C. Siedliska i gatunki oznaczone w SDF jako D nie s± przedmiotem ochrony danego obszaru Natura 2000, dlatego te¿ nie uwzglêdnione zosta³y w analizie. Przedstawiona charakterystyka pozwoli³a ustaliæ hierarchiê parków narodowych w¶ród najcenniejszych obiektów przyrodniczych, które w pierwszej kolejno¶ci zas³uguj± na zabezpieczenie i ochronê, a tak¿e pozwoli³a zweryfikowaæ pogl±dy na temat obszarów najbardziej cennych.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Nowe stanowiska podrzenia ¿ebrowca Blechnum spicant (L.) ROTH STRESZCZENIE
Podrzeñ ¿ebrowiec jest zimozielon± paproci± o dwupostaciowych li¶ciach. W
Polsce gatunek wystêpuje g³ównie w górach, na ni¿u spotykany
jest na rozproszonych stanowiskach. Paproæ zwi±zana jest gównie z
borami ze zwi±zku Piceion abietis. W Polsce Blechnum spicant
podlega ochronie gatunkowej, na Wy¿ynie Ma³opolskiej uwa¿any jest
za gatunek zagro¿ony wyginiêciem (kategoria CR). |