19.12.2020 oficjalnie og³oszono wpis „KULTURY BARTNICZEJ" na Reprezentatywn± Listê Niematerialnego Dziedzictwa ¦wiatowego UNESCO (The Representative List of the Intangible Heritage of Humanity aktywne logo UNESCO), g³osowanie nad którym odby³o siê 17.12.2020 (czwartek).

Za z³o¿enie wniosku odpowiedzialny by³ polski rz±d - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które koordynuje dzia³ania zwi±zane z obiektami UNESCO w Polsce. W 2016 roku staraniem Bractwa Bartnego z Augustowa bartnictwo wpisano na Krajow± Listê Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Na Bia³orusi wpisu dokonano w 2017 r. Wpisy, z dwóch s±siaduj±cych ze sob± pañstw by³y podstaw± do rozpoczêcia kilkuletnich starañ o wpis na Listê Miêdzynarodow±, zakoñczon± sukcesem w czwartek.
Bezpo¶redni± opiekê nad kultur± bartnicz± w Polsce sprawuje 32 depozytariuszy. Wspierani s± przez: 10 samorz±dów (gminy, powiaty) 2 parafie, 5 muzeów, centra kultury, 3 krajowe i zagraniczne organizacje pozarz±dowe, park krajobrazowy i 3 parki narodowe: Bia³owieski, Biebrzañski i Wigierski.

W uzasadnieniu do pozytywnego rozpatrzenia wniosku o wpis na Reprezentatywn± Listê Niematerialnego Dziedzictwa ¦wiatowego UNESCO czytamy: „Zg³oszenie „kultury bartniczej" przez Polskê i Bia³oru¶ ¶wiadczy o g³êboko zakorzenionej ¶wiadomo¶ci potrzeby jej ochrony jako narzêdzia zapewniaj±cego zrównowa¿ony rozwój spo³eczno¶ci lokalnych, równowagê ekologiczn± oraz ochronê ¶rodowiska naturalnego i krajobrazu kulturowego".

Kultura bartnicza obejmuje wiedzê, umiejêtno¶ci, praktyki, tradycje, rytua³y i wierzenia zwi±zane z hodowl± dzikich pszczó³ w barciach lub ulach k³odowych ustawianych na drzewach na terenach le¶nych. Wspó³cze¶ni bartnicy opiekuj± siê pszczo³ami w inny sposób ni¿ pszczelarze. Tym co odró¿nia ich od pszczelarzy jest cel: zminimalizowanie ingerencji cz³owieka w naturalny cykl ¿ycia pszczo³y, a nie intensyfikacja produkcji miodu. Ludzie hoduj±cy pszczo³y w barciach staraj± siê odtworzyæ naturalne warunki ¿ycia owadów. Wspó³czesne bartnictwo wymaga zaawansowanych umiejêtno¶ci i znajomo¶ci tradycyjnych metod i narzêdzi. Nauka tego trwa ca³e ¿ycie. Poprzez bezpo¶redni kontakt z rojami, ale te¿ ze ¶rodowiskiem naturalnym, bartnicy poszerzaj± wiedzê na temat ¿ycia pszczó³ i ekosystemu le¶nego.

Kultura bartnicza - w Polsce i na Bia³orusi to nie tylko tradycja historyczna, ale tak¿e zjawisko spo³eczne. „Bartnictwo to profesja naszych przodków i pasja, która nas okre¶la i determinuje nasz± dzia³alno¶æ" - mówi Piotr Pi³asiewicz z Bractwa Bartnego. Sprzyja poczuciu przynale¿no¶ci do konkretnej spo³eczno¶ci lokalnej, ³±czy siê ze ¶wiadomo¶ci± naszej wspólnej odpowiedzialno¶ci za ¶rodowisko. To praktyka pracy, zwyczaje, obyczaje, tradycje kulinarne, rzemios³o, rêkodzie³o i tradycyjna medycyna.

W Bia³owieskim Parku Narodowym zachowa³o siê unikalne dziedzictwo. Najstarsze, widoczne do dzi¶ ¶lady bartnictwa pochodz± z XVIII i XIX. To oko³o 140 drzew bartnych i ze ¶ladami po barciach. Analiza przyrodnicza zachowanych zabytków kultury w sercu naturalnej Puszczy pozwala odpowiedzieæ na pytanie jak pszczo³y i bartnictwo oddzia³ywa³y na las. I to w³a¶nie bartnictwo opisane z terenu BPN by³o punktem wyj¶cia do podejmowanych w Polsce dzia³añ merytorycznych i edukacyjnych.

Warto wspomnieæ, ¿e w zbiorach Muzeum Przyrodniczo-Le¶nego BPN zachowa³a siê kolekcja kilkudziesiêciu zabytkowych elementów puszczañskiego bartnictwa. Na wystawie sta³ej jest scena dedykowana specjalnie bartnictwu.