Około 230 gatunków grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących zobaczyć można było na siedemnastej Wystawie Grzybów Puszczy Białowieskiej, trwającej w dniach 17–19 września 2011 r.

Tegoroczna, siedemnasta edycja wystawy była wyjątkowa z kilku względów.

Po raz pierwszy grzyby prezentowane były w Hajnówce, w siedzibie Zamiejscowego Wydziału Leśnego PB w Hajnówce. Dotychczas każdej jesieni pracownicy organizowali wystawę w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej Białowieskiego Parku Narodowego. Innowacją w stosunku do lat poprzednich było wyjście z kompleksową ofertą edukacyjną do lokalnych przedszkoli i szkół. W zorganizowanych poniedziałkowych zajęciach wzięło udział 842 dzieci i młodzieży. Dodatkowo ponad 130 dzieci zwiedzało wystawę bez edukatorów, z nauczycielami. Wyjątkowa była również frekwencja na tegorocznej wystawie. Ogółem, pomimo mniejszej liczby osób dorosłych wystawę zobaczyło ponad 1,5 tysiąca zwiedzających.

Grzyby zbierali w kilku puszczańskich siedliskach pracownicy parku, naukowcy, studenci z koła naukowego Uniwersytetu w Siedlcach pod opieką dr Lidii Borkowskiej oraz uczniowie z Zespołu Szkół Leśnych w Białowieży. W Hajnówce mykolodzy współpracujący z Białowieskim Parkiem Narodowym oznaczyli okazy. Opiekę merytoryczną nad wystawą sprawowali, analogicznie jak w latach ostatnich: dr Anna Kujawa ze Stacji Badawczej Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Turwi; dr Andrzej Szczepkowski z SGGW w Warszawie, mgr Dariusz Karasiński z Instytutu Botaniki PAN w Krakowie oraz dr Błażej Gierczyk z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Część wystawy poświęconą grzybom mikroskopowym przygotowali: prof. dr hab. Wiesław Mułenko oraz dr Monika Kozłowska z UMCS w Lublinie.

Pomimo braku owocników grzybów w lasach organizatorom udało się pozyskać wiele gatunków. Były to żywe okazy zebrane w puszczy, dlatego doroczną wystawę oglądać można było tylko do poniedziałku, dopóki eksponaty zachowywały świeżość. Podobnie jak w poprzednich latach organizatorzy zwracali szczególną uwagę na wyeksponowanie różnic między gatunkami jadalnymi, niejadalnymi i trującymi, aby uniknąć fatalnych w skutkach pomyłek w rozpoznawaniu. Udało się pokazać typowo rozwinięte owocniki najbardziej trujących muchomorów – zielonawego (sromotnikowego) (Amanita phalloides) oraz jadowitego (Amanita virosa). Do najciekawszych gatunków prezentowanych na tegorocznej wystawie należały maczużnik nasięźrzałowy (Cordyceps ophioglossoides) pasożytujący na podziemnych owocnikach jeleniaków (Elaphomyces sp.), grzybolubka purchawkowata (Asterophora lycoperdoides) wyrastająca na szczątkach starych owocników mleczajów (Lactarius sp.). Licznie reprezentowana była też grupa najbardziej w Polsce zagrożonych gatunków związanych z martwym drewnem. Osobno prezentowane były mikroskopijne grzyby pasożytnicze. Ciekawy był sposób ich przedstawienia: bezpośredno obok rośliny porażonej grzybem zobaczyć można było zdrowy okaz.

W dniu otwarcia odbyły się wykłady wygłoszone przez dr Annę Kujawę, mgr Dariusza Karasińskiego i prof. Wiesława Mułenkę z UMCS w Lublinie. Poza naukowo-edukacyjną ekspozycją grzybów organizatorzy przygotowali dla zwiedzających dodatkowe atrakcje, wśród nich prezentacje zielnika mykologicznego, kącik z aromatami grzybowymi, galerię kolorów wysypów zarodników, wystawę zdjęć grzybów autorstwa prof. W. Mułenko, ekspozycję prac plastycznych dzieci z regionu Puszczy Białowieskiej. Wszyscy mieli okazję nie tylko „na żywo” oglądać poszczególne gatunki grzybów, ale także bezpośrednio skonsultować swą wiedzę z mykologami.

W Polsce stwierdzono do tej pory około 3,8 tys. gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Na terenie Białowieskiego Parku Narodowego odnotowano około 1,6 tys. gatunków, co stanowi aż 42% grzybów znanych z Polski. W chronionych ściśle lasach Parku przetrwały populacje bardzo rzadkich gatunków w skali całego kontynetu europejskiego. Przede wszystkim te, które są związane z różnymi stadiami rozkładu martwego drewna w warunkach naturalnych.

Szacuje się, że na jej terenie całej Puszczy występuje około 2 tysięcy gatunków grzybów. Tak wielkie ich bogactwo związane jest z różnorodnością zbiorowisk roślinnych charakteryzującą Puszczę i obecnością w tym właśnie lesie dużej ilości martwych drzew.

Organizowana corocznie Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej jest doskonałą okazją do zdobycia wiedzy o grzybach, ich różnorodności, niezmiernie ważnej roli jaką odgrywają w przyrodzie, szczególnie przyczyniając się do rozkładu martwej materii organicznej i dzięki temu biorąc udział w przepływie energii i krążeniu pierwiastków w ekosystemach. Celem wystawy jest także uświadomienie potrzeby i sposobów ochrony tych organizmów.

Pierwsza wystawa świeżych owocników grzybów Puszczy Białowieskiej została zorganizowana w Białowieży we wrześniu 1966 roku. Grzyby pokazywano w Domu Wycieczkowym PTTK. Okazją do przygotowania wystawy stała się wizyta w Białowieży uczestników odbywającego się w Warszawie IV Kongresu Europejskich Mykologów. Tradycję organizowania corocznych wystaw grzybów Puszczy Białowieskiej zapoczątkowała dopiero wystawa zorganizowana w 1993 roku. Wówczas przygotowano ją we współpracy z muzeum w białoruskiej części Puszczy i Technikum Leśnym w Białowieży. Inicjatywę zorganizowania drugiej wystawy grzybów, podjął po dwóch latach Ośrodek Edukacji Przyrodniczej BPN. Wystawa odbyła się w 1996 roku w siedzibie Ośrodka. W organizację wystaw od strony merytorycznej na wiele lat czynnie włączyła się prof. Anna Bujakiewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Sukces drugiej wystawy zachęcił Ośrodek Edukacji Przyrodniczej BPN do włączenia jej do stałych imprez, organizowanych przez OEP.

Honorowy patronat nad wystawą objęli: Jerzy Kiszkiel – Podlaski Kurator Oświaty, Maciej Żywno – Wojewoda Podlaski, Jarosław Dworzański – Marszałek Województwa Podlaskiego, Włodzimierz Pietroczuk – Starosta Powiatu Hajnowskiego, Jerzy Sirak – Burmistrz Miasta Hajnówka. Patron medialny: Radio Białystok. Już teraz zapraszamy na kolejne edycje.

tekst: Ewa Moroz-Keczyńska
konsultacje: dr Anna Kujawa

1.	2.	3.
4.	5.	6.
7.	8.	9.