GŁÓWNY KOMITET KONKURSU WIEDZY EKOLOGICZNEJ PRZY BIAŁOWIESKIM PARKU NARODOWYM

Zadania etapu wojewódzkiego II Edycji Wojewódzkiego Konkursu Wiedzy Ekologicznej
„Różnorodność biologiczna i formy ochrony przyrody w Polsce"

Instrukcja dla ucznia

Powodzenia!

2. Zwierzęta zamieszkujące tundrę - piesiec i zając bielak, wykazują pewne podobieństwa. Podczas zimy są biało ubarwione. To sprawia, że zając łatwiej może uniknąć ataku drapieżnika, a piesiec jest mniej zauważalny, co ułatwia mu udane polowanie. Podczas krótkiego polarnego lata ssaki obu gatunków zmieniają ubarwienie na brunatne.
Powyżej zamieszczony opis wskazuje na:
A. różnorodność gatunków ssaków zamieszkujących Ziemię
B. występowanie wspólnych cech u różnych gatunków jako efekt przystosowania do środowiska
C. pokrywanie się nisz ekologicznych obydwu gatunków

3. Zaznacz prawdziwe zdanie:
A. liście borówki brusznicy pokryte są wodoodpornymi woskami, co pozwala im na przetrwanie zimy w stanie ulistnionym
B. rośliny jednoroczne (takie jak mak, chaber) wyrastają z ukrytych pod ziemią cebul lub bulw
C. kora chroni drzewo przed mrozem, ale nie zabezpiecza przed upałami i działaniem słońca

4. Szczur śniady, pospolity gryzoń występujący w Polsce, od wieków zamieszkiwał Europę. W XVIII wieku konkurencję o niszę ekologiczną tego gatunku rozpoczął spokrewniony z nim, obcy przybysz - szczur wędrowny. Oba gatunki są podobne do siebie i wykorzystują podobne elementy środowiska.  W wyniku konkurencji szczur śniady został częściowo wyparty z dotąd zajmowanych środowisk, czego efektem jest wzbogacenie siedlisk tego gatunku o korony drzew, strychy i poddasza.
Opisane zjawisko potwierdza, że:
A. nisze ekologiczne dwóch gatunków nie mogą pokrywać się nawet w minimalnym stopniu
B. konkurencja gatunków o podobnych wymaganiach środowiskowych zawsze powoduje wymarcie słabszego gatunku
C. efektem konkurencji między gatunkami może być zmniejszenie niszy ekologicznej a nawet wyeliminowanie gatunku ze środowiska

5. Wskaż czynnik ograniczający życie roślin na pustyni.
A. zasobność gleby
B. dostępność wody
C. zgryzanie młodych roślin przez roślinożerców

6. Wskaż organizm różniący się od pozostałych z uwagi na źródło pokarmu:
A. dżdżownica
B. bóbr
C. chrabąszcz majowy

7. Wskaż zestaw zawierający gatunki zwierząt odżywiających się wyłącznie roślinami:
A. wiewiórka pospolita, zając szarak
B. bocian biały, kaczka krzyżówka
C. żubr, bóbr europejski

8. Do grupy destruentów zaliczamy między innymi (wskaż zestaw zawierający wyłącznie organizmy należące do tej grupy):
A. pierścienice, mięczaki
B. wije, paprotniki
C. owady, ptaki

9. Brzoza jest gatunkiem wiatrosiewnym. Nasiona tego drzewa przenoszone na znaczne odległości zasiedlają nawet ugory, zasobne w składniki pokarmowe. Rozmieszczenie siewek brzóz możemy określić jako:
A. skupiskowe
B. równomierne
C. losowe

10. Populację stanowią:
A. rysie w Puszczy Białowieskiej i w Bieszczadach
B. kozice występujące w Tatrach
C. osobniki kuny domowej i kuny leśnej w Puszczy Białowieskiej

11. Przed tysiącami lat, kiedy wycofały się lodowce, pierwszymi organizmami zasiedlającymi nagie skały były porosty. W wyniku wydzielania specyficznych związków chemicznych przez te pionierskie organizmy struktura skały ulegała zmianom. Przekształcone środowisko zaczęły zasiedlać mszaki.
Opisane zjawisko przyrodnicze to początek:
A. sukcesji regeneracyjnej
B. sukcesji pierwotnej
C. sukcesji wtórnej

12. Wskaż poprawny przebieg procesu formowania lasu na nie koszonej łące:
A. nie koszona łąka - krzewy wierzb - las olszowy - las liściasty wielogatunkowy z całkowicie innymi gatunkami roślin i zwierząt, niż te które żyły na łące (proces przebiega w sposób gwałtowny)
B. nie koszona łąka - krzewy wierzb - las olszowy - las liściasty wielogatunkowy z podobnymi gatunkami roślin i zwierząt, które żyły na łące (proces przebiega w sposób gwałtowny)
C. nie koszona łąka - krzewy wierzb - las olszowy - las liściasty wielogatunkowy z całkowicie innymi gatunkami roślin i zwierząt, niż te które żyły na łące (proces przebiega w sposób stopniowy)

13. Do organizmów pionierskich należy:
A. wydmuchrzyca
B. bratek
C. wrzos

14. Nazwa lasu - bór chrobotkowy pochodzi od:
A. nazwy porostów
B. nazwy owadów
C. nazwy mchów

15. Elementem biotopu nie jest:
A. energia słoneczna
B. ukształtowanie terenu
C. zespół gryzoni w lesie

16. O początkach ochrony przyrody w Polsce możemy mówić od:
A. roku 1868, w którym objęto ochroną świstaki i kozice w Tatrach
B. roku 1443, kiedy ograniczono polowania na dzikie konie, łosie i tury
C. okresu średniowiecza, w którym wydano zakaz wycinania niektórych drzew i tępienia zwierząt łownych a także prawa chroniące bobry wydane przez Bolesława Chrobrego, (975 - 1025)

17. W Polsce ochronie ścisłej podlegają:
A. kosodrzewina, wilk, łoś, jeleń europejski
B. dzięcioł trójpalczasty, kuropatwa, orzeł bielik, sarna
C. długosz królewski, niepylak apollo, kozica, ryś

18. Przykładem udanych zabiegów ochronnych dotyczących gatunków zwierząt są:
A. kormoran czarny i żołna
B. bóbr europejski i żubr
C. norka europejska i padalec

19. Bioindykatorami stanu czystości środowiska są:
A. gupik, modrzew europejski
B. brodaczka zwyczajna, babka bycza
C. pstrąg potokowy, granicznik płucnik

20. Wskaż prawidłowe twierdzenie:
A. ryś to gatunek ssaka objęty ochroną ścisłą na terenie całej Europy
B. na obszarze polskiej części Puszczy Białowieskiej  żyje około 100 rysi
C. bardzo ważnym działaniem w ramach planu ochrony rysia jest zapewnienie sieci zalesionych korytarzy łączących lasy

21. Wypalanie traw:
A. sprzyja lepszemu odrastaniu traw i użyźnia glebę
B. efektywnie ogranicza ilość chwastów niszcząc ich nadziemne części
C. niszczy mikrofaunę glebową, jest zagrożeniem dla ptaków i drobnych zwierząt kręgowych, niszczy warstwę próchnicy

22. Do podstawowych zbóż tradycyjnie uprawianych w Polsce należą:
A. pszenica, proso, jęczmień, owies
B. pszenica, żyto, owies, jęczmień
C. pszenica, żyto, proso, jęczmień 

23. Białowieski Park Narodowy utworzono w celu:
A. ochrony ginącego gatunku - żubra
B. ochrony fragmentu naturalnego lasu niżowego o cechach pierwotnych
C. ochrony unikatowego lasu złożonego z mozaiki różnorodnych zbiorowisk roślinnych porastających dolinę rzeki Narewki

24. Białowieski Park Narodowy jest miejscem, gdzie po raz pierwszy wykazano, jak wielką rolę w leśnym ekosystemie pełnią martwe drzewa. Na terenie Białowieskiego Parku Narodowego może występować około:
A. 60 m³/ha martwego drewna
B. 120 m³/ha martwego drewna
C. 250 m³/ha martwego drewna

25. Rozkładające się drzewa porastają gatunki roślin, które preferują podłoże z zawartością dużej ilości próchnicy. Należy do nich między innymi:
A. szczawik zajęczy
B. czosnek niedźwiedzi
C. konwalia majowa

26. Do gatunków roślin światłolubnych, zasiedlających wykroty z zachowaną glebą należy:
A. wietlica samicza
B. jaskier rozłogowy
C. brzoza

27. Martwe drzewa stanowią środowisko występowania wielu gatunków organizmów. Jak dużo organizmów występujących w lesie naturalnym związanych jest z martwymi drzewami?
A. około 20 %
B. około 50 %
C. około 75 %

28. Z obumierającymi i martwymi drzewami związane są owady saproksyliczne. Który z poniżej przedstawionych zestawów zawiera wyłącznie owady należące do wymienionej grupy?
A. chrabąszcz majowy, pachnica dębowa
B. rozmiazg kolweński, zgniotek cynobrowy
C. przekrasek mróweczka, brudnica mniszka

29. W Puszczy Białowieskiej najczęściej spotykamy wykroty:
A. sosny
B. grabu
C. świerka

30. Posiada płaski, talerzowaty system korzeniowy, płytko zakorzeniony w glebie.
Powyższy opis dotyczy:
A. dębu
B. sosny
C. świerka

31. Martwe drzewa mają kluczowe znaczenie dla utrzymania stabilności populacji wielu gatunków zwierząt, na przykład:
A. dzięcioła białogrzbietego
B. żubra
C. wodniczki

32. Chrząszcz należący do grupy owadów saproksylicznych, zasiedla drzewostany o charakterze naturalnym, rosnące na terenach o dużej wilgotności. Rozwój chrząszcza odbywa się pod korą powalonych drzew. Larwy nie drążą samodzielnie chodników, żerują w opuszczonych chodnikach korników i chrząszczy z rodziny kózkowatych. W Polsce znany jedynie z terenu Puszczy Białowieskiej.
Powyższy opis dotyczy gatunku:
A. pachnica dębowa
B. zgniotek cynobrowy
C. rozmiazg kolweński

33. Meandrowanie rzeki to:
A. kształtowanie trasy w postaci licznych zakoli i zakrętów
B. tworzenie wielu równorzędnych koryt
C. przepływ wody jednym, uregulowanym korytem

34. Torfowiska  niskie  zasilane są przez:
A. wody pochodzące z długotrwałych wylewów rzeki
B. wody z opadów
C. wody pochodzące z głębokich warstw wodonośnych

35. Skoczek turzycowy to gatunek:
A. ssaka
B. ptaka
C. pająka

36. Największą ostoją łosia w Polsce jest teren:
A. Puszczy Białowieskiej
B. Puszczy Kampinoskiej
C. bagien Biebrzy

37. Białowieski Park Narodowy znajduje się na terenie polskiej części Puszczy Białowieskiej i w chwili obecnej zajmuje:
A.  całą jej powierzchnię
B. zaledwie 1/6 jej powierzchni
C. połowę jej powierzchni

38. Jednym z nielicznych gatunków jadowitych reprezentujących gromadę ssaków, występujący w Puszczy Białowieskiej jest:
A. ryjówka średnia (białowieska)
B. ryjówka aksamitna
C. rzęsorek rzeczek

39. Logo Łomżyńskiego Parku  Krajobrazowego doliny Narwi to:
A. ryś
B. trzy stylizowane świerki
C. czajka

40. Gdzie zakłada gniazda ptak, który jest symbolem Narwiańskiego Parku Narodowego?
A. w koronach drzew
B. na ziemi w turzycowiskach
C. na ziemi wśród trzcin

41. Do ssaków objętych ochroną ścisłą, które występują na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego należą:
A. dzik i gacek brunatny
B. ryjówka malutka i wiewiórka
C. tchórz zwyczajny i norka europejska

42. Gatunkiem  zarastającym turzycowiska w Narwiańskim Parku Narodowym jest:
A. trzcina pospolita
B. wierzba szara
C. brzoza pospolita

43.Jak się nazywa obszar specjalnej ochrony ptaków w ramach sieci Natura 2000 obejmujący  Narwiański Park Narodowy ­?
A. Dolina Górnej Narwi
B. Narwiańskie Bagna
C. Bagienna Dolina Narwi

44. Najważniejszym zadaniem Biebrzańskiego Parku Narodowego w zakresie ochrony Bagien Biebrzańskich jest:
A. przywrócenie dawnych stosunków wodnych w dolinie rzeki i zahamowanie sukcesji (zarastania krzewami i drzewami) podmokłych łąk i pastwisk
B. przywrócenie dawnego stanu liczebności łosia z ok. 700 sztuk (obecnie) do ok. 3000 sztuk (w latach 70-tych ubiegłego wieku)
C. ograniczenie ruchu turystycznego na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego

45. Godło Biebrzańskiego Parku Narodowego zdobi:
A. batalion
B. orlik
C. błotniak

46. Największym parkiem krajobrazowym w województwie podlaskim jest:
A. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi
B. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
C. Suwalski Park Krajobrazowy

47. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ma charakter:
A. bagienny
B. pojezierny
C. leśny

48. Największym ssakiem chronionym w Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej jest:
A. łoś
B. niedźwiedź
C. żubr

49. Wigierski Park Narodowy położony jest w północno-wschodniej części kraju, na skraju Puszczy Augustowskiej. W Parku zaobserwowano ponad 200 gatunków ptaków, wśród nich liczną grupę stanowią gatunki wodno-błotne. Jak dużą powierzchnię Parku stanowią wody?
A. około 50 %
B. około 20 %
C. około 30 %

50. Który z gatunków ptaków, rzadki na terenie Polski, jest zaliczany do dość licznie występujących na terenie Wigierskiego Parku Narodowego?
A. derkacz
B. łabędź niemy
C. krzyżówka