Nauczyciele uczestniczący w tej edukacyjnej wycieczce z wielkim zainteresowaniem oglądali ślady zwierząt, których życie nierozerwalnie związane jest z martwym drewnem – żerowiska dzięciołów: trójpalczastego i białogrzbietego, będących rzadkimi gatunkami w skali Europy. Ciekawostką okazał się fakt, że dzięcioł czarny zostawia ślady swoich „posiłków" często w dolnych partiach pnia, a to dlatego, że tam właśnie poszukuje przysmaków – mrówek gmachówek. Nauczyciele obserwowali również inne „wizytówki" zwierząt saproksylicznych (związanych z martwym drewnem), np. chodniki drążone przez larwy korników, kózkowatych czy innych chrząszczy – gatunków cennych i zagrożonych, a charakterystycznych dla Puszczy z uwagi na panującą tu różnorodność biologiczną.

Uczestnicy warsztatów mogli obejrzeć w naturze różne gatunki grzybów (np. zimówkę aksamitną czy niszczyka jodłowego zasiedlającego drzewa skolonizowane przez kornika), a jednocześnie skonfrontować w praktyce treści przekazane w trakcie wykładu poprzedzającego wyjście terenowe. Po zakończeniu zajęć terenowych w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej odbyła się część ćwiczeniowa warsztatów. Zadanie nauczycieli polegało na opracowaniu scenariuszy zajęć dotyczących znaczenia martwego drewna i roli tego elementu w ekosystemie leśnym. Praca w zespołach okazała się niezwykle owocna, a koncepcje przyrodniczych lekcji interesujące i bogate w: zadania, gry edukacyjne i środki dydaktyczne – wszystkie mające na celu ukazanie, jak olbrzymia jest rola martwego drewna. Autorskie robocze tematy to m.in. „Drzewo i jego mieszkańcy", „Martwe drewno a życie lasu" czy adresowany do gimnazjalistów: „Kiermasz pomysłów o martwych drzewach". Propozycje doświadczonych pedagogów, jak zainteresować dzieci i młodzież niezbędnym dla życia elementem lasu, okazały się bardzo różnorodne, np. gra edukacyjna „Od nasionka do starego drzewa"; pomiary drzew w parku lub sąsiadującym ze szkołą lesie, obserwacje terenowe: „Mikrokosmos martwej kłody", dramy, debaty, plakaty i konkursy plastyczne.

Wiedza i świadomość naszego społeczeństwa odnośnie wielkiej roli, jaką odgrywa martwe drewno jest wciąż niewystarczająca. Nie wszyscy mamy świadomość, jak wiele funkcji spełnia ten element lasu – m.in., że stanowi źródło związków organicznych, azotowych, wody, służy jako miejsce wypoczynku, rozrodu, i schronienia, nawet dla dużych drapieżników – rysi, oraz jest jedynym miejscem życia wielu organizmów (tylko spośród bezkręgowców około 900 gatunków żyje wyłącznie w, lub na martwym drewnie). Stąd konieczne jest, aby pracownicy parku prowadząc edukację przyrodniczą, także poprzez Szkolny Program Ekozespołów propagowali wiedzę o martwym – „żywym" drewnie wśród nauczycieli, przed którymi ważkie zadanie – uświadomić swoich wychowanków, jak wielkim skarbem natury jest to, co pozornie wydaje się niepotrzebne w lesie. Jedynie wtedy jest szansa na zachowanie tak cennego elementu przyrody, bez którego o wiele uboższe i niepełne są ekosystemy leśne.

Hanna Schmidt