KSIĘGA RODOWODOWA ŻUBRÓW |
Księga Rodowodowa Żubrów - European Bison Pedigree Book jest przedsięwzięciem szczególnym, kontynuacją programu ochrony żubra, największego współcześnie ssaka Europy. Jej początki sięgają lat 30. ub. wieku, kiedy zaczęto realizować w układzie międzynarodowym zadanie restytucji gatunku, który został wytępiony w swych ostatnich ostojach w I. połowie XX w. Historia żubra w Europie jest dobrze poznana i opisana w wielu dostępnych źródłach - artykułach i monografiach; także w tekstach udostępnionych na witrynie Białowieskiego Parku Narodowego. Ograniczymy się zatem do tej części historii restytucji żubra, która bezpośrednio dotyczy Księgi Rodowodowej Żubrów. Pierwszym zadaniem przedsięwzięcia zmierzającego do wykorzystania w procesie restytucji zachowanych przy życiu żubrów, żyjących w zagrodach prywatnych właścicieli i w ogrodach zoologicznych było sporządzenie spisu wszystkich żyjących zwierząt. Spis ten wykonał w 1931 r. z wielką starannością Goerd von der Groeben, członek Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, utworzonego w Niemczech w 1923 r. pod nazwą Internationale Gesellschaft zur Erhaltung des Wisents. Wykaz obejmował wszystkie żubry czystej krwi (wyłączono mieszańce żubra z bizonem amerykańskim i z bydłem domowym, które powstały z woli hodowców w niektórych zagrodach), jakie udało się zidentyfikować na całym świecie (praktycznie w Europie). Ta lista stała się od tej chwili punktem wyjścia dla całej, sięgającej współczesnych nam czasów działalności w zakresie restytucji zagrożonego gatunku - powiększania światowego stada żubrów drogą kontrolowanego kojarzenia poszczególnych osobników, przy zachowaniu czystości krwi żubra, jako gatunku. Warte jest podkreślenia, że Księga Rodowodowa Żubrów była prekursorem systemu rejestracji rodowodowej osobników czystej krwi w celach restytucyjnych i dzięki skuteczności wypracowanego systemu stała się wzorem dla licznych współcześnie programów ochrony innych zagrożonych gatunków. Od samego początku wyróżniono dwie linie hodowlane żubrów czystej krwi: linię białowieską (nizinną), obejmującą zwierzęta będące bezpośrednimi potomkami żubrów białowieskich (pochodzących ze stada żyjącego w Puszczy Białowieskiej) oraz drugą - linię białowiesko-kaukaską, obejmującą zwierzęta posiadające domieszkę krwi żubra kaukaskiego. Dotyczy to podgatunku żubra, który zamieszkiwał Kaukaz i również uległ zagładzie z ręki człowieka, ale pozostawił potomstwo wskutek dopuszczenia do rozrodu jednego osobnika tego gatunku, który znalazł się na początku XX w. wśród żubrów białowieskich w hodowlach na terenie Niemiec. Obie linie rozróżniane są konsekwentnie w spisach rodowodowych Księgi. W celu przybliżenia zagadnień, jakie mieszczą się w zakresie działania Księgi Rodowodowej Żubrów (KRŻ) podajemy poniżej główne cele, jakie realizuje w interesie hodowców żubrów na świecie Redakcja tego wydawnictwa. Można je streścić w kilku punktach:
Podstawą działalności KRŻ są stałe kontakty i ścisła współpraca ze wszystkimi hodowcami (właścicielami) żubrów na świecie. Dzięki temu istnieje bieżący przepływ informacji o poszczególnych zwierzętach i możliwe jest sporządzanie raportów o stanie liczebnym zagrodowych i wolnych stad na koniec każdego roku. Funkcje informacyjne KRŻ ostatnio rozszerzają się o doradztwo w zakresie sprzedaży lub wymiany zwierząt między hodowlami w skali światowej. Zadanie to staje się ważne w ostatnim okresie w związku z postępami hodowli żubrów w poszczególnych ośrodkach i wynikającej stąd konieczności rozładowania zagęszczeń w stadach żyjących w zagrodach o ograniczonej powierzchni. Redakcja Księgi Rodowodowej Żubrów od 1991 r. pracuje w strukturach Białowieskiego Parku Narodowego. Na stronach internetowych BPN dostępne są opublikowane zeszyty KRŻ oraz wybrane artykuły dotyczące historii restytucji żubra i losów Księgi Rodowodowej Żubrów od jej powstania do chwili obecnej. Poniżej podajemy, corocznie aktualizowane dane statystyczne zawierające wyniki ilościowe o stanach hodowli żubrów w Polsce i na świecie. Dane obejmują stany liczbowe żubrów na świecie sporządzane na podstawie ostatniego opublikowanego zeszytu KRŻ oraz dane liczbowe dotyczące żubrów w Polsce na koniec minionego roku, aktualizowane zwykle w pierwszym kwartale bieżącego roku. *
Wybrane dane statystyczne dotyczące aktualnych stanów (stany na dzień 31. grudnia danego roku)
Stan żubrów na świecie na koniec 2019 r: Ogółem: 8461 osobników w tym: w hodowlach zagrodowych: 1738 (691.1044.3)* w hodowlach półwolnych: 479 w hodowlach wolnych: 6244 Stan żubrów w Polsce na koniec 2019 r.: Ogółem: 2269 osobników w tym: w hodowlach zagrodowych: 221 (84.137) w hodowlach wolnych: 2048
Stan żubrów w Białowieży na koniec 2019 r:
w hodowli zagrodowej BPN
w
hodowli wolnej *W nawiasie, oddzielone kropkami, podano kolejno liczbę samców i samic, oraz osobników, których płci nie udało się ustalić (w większych zagrodach czasami płeć jest możliwa do stwierdzenia dopiero gdy cielę osiągnie wiek kilku miesięcy).
Opracowali: Redaktor KRŻ Sekretarz Redakcji
Dr Jan Raczyński Mgr inż. Małgorzata Bołbot
Powojenne zeszyty Księgi Rodowodowej Żubrów w wersji elektronicznej do pobrania...
Korespondencję do Redakcji prosimy kierować: |