Światowego Dziedzictwa "Puszcza Białowieska"

Misja ekspertów UNESCO / IUCN odbyła się w dniach 20 – 24 września 2013 r.

Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO uznał wyjątkową wartość Puszczy Białowieskiej już w 1979 roku wpisując na Listę Światowego Dziedzictwa Obiekt „Bialowieza National Park' (33). Pośród pierwszych 12 Obiektów wpisanych na Listę w 1978 roku znalazły się 4 obiekty przyrodnicze. Rok później, na 3-ej sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa, nominacja Białowieskiego Parku Narodowego była czwartą rozpatrywaną, a pierwszą przyrodniczą. Warto więc pamiętać, że Białowieski Park Narodowy był piątym w historii Obiektem wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa. Na Listę Światowego Dziedzictwa w 1979 roku wpisano część Puszczy Białowieskiej położoną w Polsce w granicach Białowieskiego Parku Narodowego. Następnie w 1992 roku Obiekt został powiększony o obszerną część Puszczy Białowieskiej położoną po wschodniej stronie granicy państwowej. Utworzono wówczas Transgraniczny Obiekt Światowego Dziedzictwa ,,Belovezhskaya Pushcha / Bialowieza Forest".

Obiekt Światowego Dziedzictwa Puszcza Białowieska leży po obu stronach granicy państwowej między Rzeczypospolitą Polską i Republiką Białoruś. Chroni on unikalny las liściasty strefy umiarkowanej o charakterze pierwotnym z fragmentami lasów mieszanych i czystych drzewostanów iglastych. Są one pozostałością lasów, które w przeszłości dominowały na kontynencie europejskim. Obiekt jest ostoją rzadkich gatunków ptaków typowych dla ekosystemów leśnych, bezkręgowców saproksylicznych i grzybów. Naturalne procesy ekologiczne i ewolucyjne przebiegają tu nieprzerwanie od tysięcy lat. Jest to jedyny obszar na niżu Europy, gdzie największy lądowy ssak naszego kontynentu, żubr, przeżył
w naturze do początków XX wieku. Puszcza Białowieska jest miejscem bytowania największego wolno żyjącego stada żubrów na świecie. Dobro to charakteryzuje wyjątkowa różnorodność biologiczna, jak również wysoka liczba reliktów pierwotnych lasów niżowych.

W 2010 roku rozpoczęły się prace nad wnioskiem re-nominacyjnym, do których dołączyła Administracja Lasów Państwowych. Złożony w 2011 roku wniosek zawiera następujące propozycje zmian:
1. Zmiana nazwy Dobra na „Bialowieza Forest"
2. Zmiana granic Dobra
    Granice Dobra po modyfikacji zasadniczo pokrywają się z linią zwartego zasięgu ekosystemów leśnych Puszczy Białowieskiej. Większe polany osadnicze znajdujące się w głębi kompleksu leśnego zostały wyłączone z Obiektu Światowego Dziedzictwa i znajdują się w strefie buforowej. W części białoruskiej w obrębie granic znajdują się głównie obszary leśne objęte ochroną ścisła, a także Bagna „Dikoye".
3. Zmiana kryteriów wpisu
    W 1979 roku Obiekt został wpisany na Listę na podstawie naturalnego kryterium iii (obecnie kryterium vii). W nowym wniosku zasugerowano zmianę kryteriów na kryteria ix i x, znacznie bardziej adekwatne dla obiektu, który był jednym z pierwszych obszarów chronionych w Europie, a który znany jest na świecie głównie z powodu swej unikalnej flory, mykobioty, fauny i nieprzerwanych procesów naturalnych kształtujących ekosystem.

Misja ekspertów UNESCO / IUCN odbyła się w dniach 20 - 24 września 2013 r. Na prośbę Centrum Światowego Dziedzictwa Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN), będąca ciałem doradczym UNESCO, poprosiła Państwa - Strony o zorganizowanie wizyty ekspertów, których zadaniem była ocena zasadności zaproponowanych zmian dotyczących Transgranicznego Obiektu Światowego Dziedzictwa „Puszcza Białowieska". Eksperci - Pierre Galland oraz Elena Osipowa zapoznali się z wnioskiem złożonym przez Państwa - Strony, a następnie weryfikowali zgłoszone propozycje w trakcie trwającej pięć dni wizyty w Obiekcie - zarówno po stronie polskiej jak i białoruskiej. Ekspertom towarzyszyli przedstawiciele Ministerstwa Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej, Polskiego Komitetu ds. UNESCO, Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz przedstawiciel Ministerstwa Zasobów Naturalnych i Ochrony Przyrody Republiki Białorusi. Ponadto w spotkaniach i objazdach studyjnych uczestniczyli zarządcy terenu Puszczy Białowieskiej: przedstawiciele Białowieskiego Parku Narodowego (Polska), Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych oraz Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku (Polska), a także Parku Narodowego „Puszcza Białowieska" (Białoruś). Na spotkanie w dniu 20 września 2013 roku zaproszeni zostali przedstawiciele władz gmin i samorządów regionu Puszczy Białowieskiej oraz przedstawiciele placówek naukowych i organizacji pozarządowych. Prezentacje oraz dyskusja koncentrowały się na uniwersalnej wyjątkowej wartości Dobra oraz sposobie jego zarządzania.

Proces oceny dopiero się rozpoczął, a decyzja w tej sprawie zapadnie najwcześniej w połowie przyszłego roku.