28 września br. w siedzibie Białowieskiego Parku Narodowego odbyło
się seminarium podsumowujące trzyletni projekt pn. Centrum
Wdrażania Projektów przy Białowieskim Parku Narodowym. Udział
w nim wzięli przedstawiciele instytucji wdrażającej projekt,
Ministerstwa Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, przedstawiciele samorządów i instytucji z
powiatu hajnowskiego, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorcy z regionu.
Seminarium otworzyła Dyrektor Parku - Olimpia Pabian, która przywitała
zaproszonych gości.
Pani Dyrektor przypomniała, że zadaniem powołanego w 2013 r. Centrum było
określenie potrzeb mieszkańców i podmiotów gospodarczych działających w
powiecie hajnowskim oraz podjęcie działań, mających na celu pozyskanie środków na ich
realizację, przy zachowaniu unikatowych walorów
przyrodniczo-kulturowych regionu. Kierunki
pracy Centrum wyznaczał Komitet Sterujący projektem, w skład
którego wchodzili przedstawiciele lokalnych samorządów, Lasów
Państwowych, organizacji pozarządowych, Białowieskiego Parku
Narodowego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej oraz Ministerstwa Środowiska.
Następnie głos zabrał Starosta Hajnowski Mirosław Romaniuk, który
podkreślił, że ważną częścią
początkowych prac w projekcie było przygotowanie ekspertyz nt.
powiatu hajnowskiego, na bazie których przygotowany został plan
działań Centrum. Ekspertyzy obejmujących m.in. takie zagadnienia, jak:
-
analizę zasobów powiatu;
-
określenie barier rozwoju lokalnego oraz potencjalnych sposobów ich likwidacji;
-
stworzenie koncepcji zagospodarowania turystycznego powiatu;
-
określenie dostępnych i potencjalnych możliwości wsparcia zewnętrznego na rzecz rozwoju lokalnego.
Część badawczą zadania zrealizował Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa
Polskiej Akademii Nauk. Starosta podziękował Ministerstwu
Środowiska za uruchomienie projektu wspierającego rozwój powiatu
hajnowskiego oraz Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej za jego sfinansowanie. Podziękowania złożył
również na ręce Nidzickiej Fundacji Rozwoju NIDA - lidera
konsorcjum realizującego projekt, odpowiedzialnego za prowadzenie
biura Centrum oraz na ręce Fundacji
Na Rzecz Rozwoju Wsi „Polska Wieś 2000" im. M. Rataja,
odpowiedzialnej za uruchomienie mikrograntów i tworzenie partnerstw.
Radca Ministra Środowiska w Departamencie Ochrony Przyrody Zygmunt
Krzemiński w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że region Puszczy
Białowieskiej - i przyroda i mieszkańcy - są przedmiotem
szczególnej troski Ministerstwa Środowiska. Dlatego temu regionowi
dedykowane są specjalne wspierające programy.
W dalszej części seminarium koordynator konsorcjum prowadzącego
Centrum Krzysztof Margol z Nidzickiej Fundacji Rozwoju NIDA podkreślił,
że Centrum przy Parku było częścią szerszej inicjatywy -
projektu Ministerstwa Środowiska na rzecz ochrony i rozwoju regionu
Puszczy Białowieskiej „Trzymaj z Puszczą!". Pieniądze na
uruchomienie projektu zapewnił Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej. Przedstawił założenia projektu oraz osiągnięte rezultaty.
Poza projektem mikrograntów, opiewającym na kwotę 400.000 zł, udało się
pozyskać dodatkowe finansowanie inicjatyw środowiskowych,
gospodarczych i edukacyjnych na łączną sumę ponad 260.000 zł.
Do największych osiągnięć zespołu i ekspertów z ramienia zadań
realizowanych w Centrum przez Fundację NIDA Pan Margol zaliczył:
-
wsparcie eksperckie różnych małych podmiotów gospodarczych planujących
rozwinąć lub zmienić kierunek swojej działalności;
-
wsparcie specjalistyczne lokalnych rzemieślników w temacie formalnej sprzedaży ich produktów;
-
uruchomienie Katalogu Firm i Internetowej Bazy Przedsiębiorców, tj. serwisu
ofertowego dla przedsiębiorców w powiecie hajnowskim, z
przesyłaniem zamówień na usługi, dostawy i roboty budowlane z
woj. podlaskiego, z podziałem na branże zawodowe;
-
przeprowadzenie cyklu seminariów i warsztatów poświęconych różnej tematyce, w
tym obejmującej wsparcie teoretyczne i praktyczne osób
zamierzających założyć własną działalność gospodarczą,
seminarium dla pracowników Punktów Informacji Turystycznej w
powiecie hajnowskim, indywidualne warsztaty dla przedsiębiorców
nt. pozyskania środków zewnętrznych;
-
organizację spotkań informacyjnych w powiecie hajnowskim dla osób
zainteresowanych skorzystaniem z dostępnych środków krajowych i
unijnych na realizację projektów;
-
wsparcie instytucjonalne Lokalnej Organizacji Turystycznej „Region
Puszczy Białowieskiej": pomoc
w uruchomieniu działalności gospodarczej, przygotowanie
Programu Rozwoju Systemu Informacji Turystycznej na terenie powiatu
hajnowskiego, Planu działań LOT do 2020 r., Założeń kampanii
promocyjnej regionu Puszczy Białowieskiej do 2020 r. w kraju i za granicą;
-
stworzenie podwalin do powstawania wiosek tematycznych w regionie;
-
wsparcie merytorycznie i instrumentalnie Starostwa Powiatowego w Hajnówce w
powołaniu Programu stypendialnego dla zdolnych młodych uczniów z regionu;
-
opracowanie Planu komunikacji Białowieskiego Parku Narodowego;
-
prowadzenie doradztwa w zakresie pozyskiwania zewnętrznego finansowania
inicjatyw lokalnych i projektów rozwojowych w ramach ogłaszanych konkursów, np.:
- dofinansowanie w ramach projektu unijnego „Zostań przedsiębiorczym" dla 5
osób z powiatu hajnowskiego
w średniej kwocie 32.000 zł na projekt;
- dotacje na projekty środowiskowe dla 5 wnioskodawców realizujących
projekty środowiskowe ze środków NFOŚiGW
w łącznej kwocie 88.361 zł;
- dofinansowanie projektu edukacyjnego w zakresie nauczania języka angielskiego dzieci wiejskich na kwotę 15.341 zł.
Pan Margol poinformował, że został wydany również poradnik z zakresu
podejmowania działalności gospodarczej, który jest dystrybuowany
podczas seminarium. Poradnik ma służyć osobom noszącym się z
zamiarem uruchomienia działalności gospodarczej w powiecie
hajnowskim, w sąsiedztwie Puszczy Białowieskiej. Trafi on do
wszystkich gmin w powiecie hajnowskim i instytucji odpowiedzialnych
za kontakt z przedsiębiorcami.
Z ramienia drugiego realizatora projektu Centrum - Fundacji Na Rzecz
Rozwoju Wsi „Polska Wieś 2000" im. M. Rataja - głos zabrała
Emilia Osiecka. W skrócie przybliżyła cykl przeprowadzonych
warsztatów poświęconych stworzeniu międzysektorowej współpracy
partnerskiej na terenie powiatu hajnowskiego. Uczestnicy warsztatów,
pracując w grupach tematycznych, wypracowali koncepcje
czterech partnerskich projektów. Dotyczyły one organizacji rajdu
turystycznego, działań na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego
regionu, działań z zakresu ekonomii społecznej oraz utworzenia
Centrum Wolontariatu w powiecie hajnowskim. Szczególnym
zainteresowaniem cieszył się ostatni projekt, wokół którego
związało się partnerstwo skupiające przedstawicieli 12 instytucji. W
partnerstwie tym zabrakło niestety przedstawicieli biznesu. Pani
Osiecka podkreśliła, że podczas prac Centrum nie udało się
zachęcić przedsiębiorców z regionu do wejścia w partnerstwa
międzysektorowe. Tutejsi przedsiębiorcy wolą zawiązywać
partnerstwa jednosektorowe, branżowe. Zdają sobie sprawę, że nie
warto ze sobą konkurować, że bardziej opłaca się współpracować.
Pani Osiecka dodała, że współpraca między przedsiębiorcami,
którzy otrzymali dofinansowanie z projektu Centrum Wdrażania
Projektów przy Białowieskim Parku Narodowym, odbywa się na różnych
płaszczyznach, np.: wymiany doświadczeń, dóbr, inspiracji,
wzajemnej promocji. Dzięki temu przedsiębiorcy zaczęli tworzyć
wspólne przedsięwzięcia, których nie mogliby samodzielnie
zrealizować.
Fundacja Na Rzecz Rozwoju Wsi „Polska Wieś 2000" przeprowadziła również
w czterech szkołach średnich z powiatu hajnowskiego warsztaty
dotyczące kreowania świadomej przedsiębiorczości wśród młodych
ludzi. Wzięło w nich udział łącznie 151 uczniów z najstarszych
klas. Celem warsztatów było zwiększenie praktycznej wiedzy z zakresu
przedsiębiorczości wśród uczniów, którzy niedługo staną przed
wyborem ścieżki zawodowej, stworzenie warunków do spotkania ze
światem biznesu, by zwiększyć ich świadomość w planowaniu
ścieżki kariery zawodowej. Uczniowie spotkali się z
przedsiębiorcami, od których dowiedzieć się, gdzie otrzymali oni
wsparcie i pomoc na rozruch swojej działalności gospodarczej, jakie
napotykali przeszkody i jak można je ominąć.
Ważnym elementem projektu, wspomagającym rozwój lokalny powiatu
hajnowskiego, promującym postawy aktywności obywatelskiej, zachęcającym mieszkańców wsi
do samoorganizacji, było opracowanie i wdrożenie programu bezzwrotnej mokrodotacji. Skierowana ona była
do dwóch rodzajów odbiorców: 1) osób bezrobotnych, osób
pracujących, ale planujących założyć własną działalność
gospodarczą, rolników i małych przedsiębiorców oraz 2) do
organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń i rad sołeckich.
Dofinansowanych zostało łącznie 31 projektów, przeznaczając na
ich realizację 400 000 zł. Program Mikrodotacji sfinansowany został
ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej.
Jak
wymierne korzyści przyniósł Program Mikrodotacji uczestnicy
seminarium mogli przekonać się podczas panelu, w którym głos
zabrały osoby z powiatu, które skorzystały z bezzwrotnych dotacji.
Pani
Katarzyna Szuma reprezentująca firmę „Szuma Design", prowadzoną
początkowo tylko przez męża, po dofinansowaniu - już przez nich
wspólnie, wyjaśniła, że pierwszą dotację w wysokości 20 000
zł przeznaczyli na zakup
plotera frezującego do drewna. Po otrzymaniu mikrodotacji z Centrum
Wdrażania Projektów przy Białowieskim Parku Narodowym diametralnie
zmieniły się możliwości produkcji ich wyrobów. Stworzyli wiele
autorskich, niepowtarzalnych produktów: zdobione deski kuchenne,
misy, patery, ozdoby ścienne, ekologiczne zabawki z drewna, elementy
wyposażenia i wystroju wnętrz, tradycyjne elementy zdobnictwa domów
drewnianych. Teraz świadczą usługi precyzyjnego wycinania,
frezowania i grawerowania w drewnie. W ciągu ostatnich dwóch lat
stworzyli własną markę, rozpoznawaną przez miłośników
rękodzieła. Zwiększenie przychodów w ciągu pierwszych 5 miesięcy
pracy ploterem CNC to ok. 40%, w kolejnym roku zwiększenie obrotów
firmy było rzędu 400%. Pozwoliło to na nowe inwestycje -
samochód dostawczy oraz maszyny stolarskie. W planach mają otwarcie
sklepu z własnymi wyrobami przy siedzibie firmy. Jak wspomniała
Pani Szuma dotacja na realizację przedsięwzięcia była nieocenioną
pomocą w rozwoju ich firmy.
Pan Tomasz Wołkowycki dzięki dotacji założył firmę - zakład
stolarski, zajmujący się renowacją i odtwarzaniem tradycyjnej
podlaskiej stolarki otworowej. Pieniądze
uzyskane z dotacji przeznaczył na zakup pilarko-frezarki niezbędnej
do produkcji dużych zleceń, takich jak okiennice, drzwi, meble. Do
tej pory w swojej pracowni wykorzystywał ręczne elektronarzędzia,
które nie były ani tak wydajne, ani tak precyzyjne, a czas
wykonywanych drobnych zleceń był długi. Dzięki nowej inwestycji
rozbudowuje pracownię. Ponadto proste w formie swoje wyroby wzbogaca
rzeźbieniami i frezami wykonanymi przez firmę „Szuma Design" w
ramach wzajemnej współpracy między przedsiębiorcami.
Doskonałym przykładem, pokazującym, jak wiele można osiągnąć dzięki
pasji, ciężkiej pracy, ale przy niezbędnym wsparciu finansowym na
starcie jest Pani Barbara Bańka. Dzięki dofinansowaniu w Projekcie
Mikrodotacji założyła swoją firmę „Barbara Bańka Art".
Zakup aparatu fotograficznego i komputera z oprogramowaniem ułatwił
jej świadczenie usług związanych z projektowaniem: tworzenie
ilustracji i projektów trójwymiarowych, kreowanie filmów, obróbkę
cyfrową obrazów. Dziś ma coraz więcej zleceń na rysunki,
realizuje się szerzej w malarstwie o tematyce przyrodniczej. Ma
plany na rozwój firmy, marzy o własnej pracowni. Dzięki współpracy
z Białowieskim Parkiem Narodowym obecnie w Muzeum Parku eksponowana
jest wystawa malarstwa Pani Barbary Bańki pt. „Puszcza
Białowieska - nie tylko zieleń".
Przykładem dofinansowania projektu promującego postawy aktywności
obywatelskiej był projekt realizowany przez stowarzyszenie
Towarzystwo Ochrony Krajobrazu. O tym, na co przeznaczono środki w
wysokości 7.500 zł opowiedziała pani Hanna Skowrońska,
przybliżając projekt pn. „Tradycyjne potrawy i dziko rosnące
rośliny wykorzystywane w kuchni regionu Puszczy Białowieskiej -
przywrócenie zapomnianych ludowych praktyk kulinarnych". W
projekcie przeprowadzono 40 wywiadów z seniorami zamieszkującymi
wsie regionu Puszczy Białowieskiej, które zarchiwizowano na płycie
CD, niektóre umieszczono na blogu. Przeprowadzono 4 warsztaty
terenowe dla dzieci w celu rozpoznawania i zbioru dziko rosnących
roślin użytkowych. Zorganizowano warsztaty kulinarne dla dzieci
połączone z prezentacją nt. rzadko obecnie używanych warzyw i
wybranych jadalnych roślin dziko rosnących. Wybrane fragmenty
wywiadów oraz informacji nt. użytkowania dziko rosnących roślin
jadalnych i zapomnianych odmian warzyw, wraz ze zdjęciami, ukazały
się na stworzonej stronie internetowej:
https://czymsmakujepuszcza.wordpress.com/
Osoby, które skorzystały z Programu Mikrodotacji podkreślały, że nie
tylko samo dofinansowanie w projekcie było ważne. Dla niektórych
początkujących przedsiębiorców nie mniej ważna była fachowa
opieka, jaką zostali objęci. Mieli
zapewnione konsultacje z coachem i analitykiem finansowym, by ułatwić
im początek prowadzonej działalności, pogłębić wiedzę na temat
prowadzenia małej firmy, tworzenia biznesplanu, reklamy, rozeznania
na rynku. Uczestniczyli w cyklu warsztatów poświęconych
możliwościom dofinansowania planowanych inwestycji.
Następnie głos zabrała Pani Magdalena Janiel-Jaskółowska z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej, który sfinansował cały Program
Mikrodotacji. W imieniu Zarządu Funduszu wyraziła przekonanie
dobrze spełnionej misji. Przy zgłoszonych wielu projektach udało
się wesprzeć te, które dotyczą kultywowania tradycji
regionalnych, zachowania obrzędów, ginących zawodów,
wykorzystania produktów naturalnych i walorów przyrodniczych.
Doceniono też projekty łączące tradycje z nowoczesnością,
wychodzące naprzeciw zmieniającym się trendom i potrzebom
klientów. To inwestycje na dłużej, gwarantujące trwałość
podjętych działań. Prace nadal są kontynuowane, działania dalej
się toczą, mimo, że większość projektów została już
formalnie zakończona i rozliczona. To właśnie świadczy o dobrze
spełnionej przez Fundację misji na rzecz wsparcia rozwoju ludzi
mieszkających w regionie Puszczy Białowieskiej.
Dotychczasową część seminarium podsumowała Dyrektor Parku Olimpia Pabian.
Podkreśliła, że Białowieski Park Narodowy nie skupia się na
wąskim zakresie działań, związanych wyłącznie z ochroną
przyrody, ale patrzy szerzej na sprawy ważne dla regionu. Będąc
jednym z większych pracodawców w powiecie, jednym też ze
znaczących usługobiorców i dostawobiorców, silnie oddziałuje na
rozwój regionu. Jest członkiem Lokalnej Organizacji Turystycznej,
aktywnie uczestniczy we wspieraniu branży turystycznej. Na sercu
leży mu dobro każdego mieszkańca, każdego przedsiębiorcy, który
wykorzystując ogromny potencjał przyrodniczy i kulturowy regionu,
ma pomysł, jak z tego tytułu czerpać zysk, rozwijać się,
pomnażać dochód. Ważne, by nasi mieszkańcy, szczególnie ludzie
młodzi, docenili wyjątkowość tego miejsca i zechcieli tu
pozostać. Potrafili z tej ziemi czerpać korzyści, ale jednocześnie
szanując unikalne jej wartości. Park poprzez realizację tego
projektu, chce mieszkańcom w tym pomóc. Pani Olimpia Pabian
wyraziła nadzieję, że te dobre inicjatywy, które podjęto w
ramach prac Centrum Wdrażania Projektów przy Białowieskim Parku
Narodowym, który kończy się z końcem wrześniem tego roku, będą
dalej kontynuowane.
Pan Krzysztof Margol zaprosił wszystkich uczestników seminarium na
dyskusję, by wspólnie wypracować sposób gwarantujący dalszą
realizację tych działań.
Po przerwie odbyła się dyskusja nt. możliwości i form dalszej
realizacji projektu. Potrzeba kontynuacji Centrum Wdrażania
Projektów została na wstępie uznana przez wszystkich uczestników
dyskusji za bezsprzeczną. Prezes Fundacji NIDA Krzysztof Margol
przypomniał schemat funkcjonowania Centrum, jako ciała bez
osobowości prawnej, tym samym z utrudnionym dostępem do
dofinansowania w ramach konkursów grantowych. Przedstawiciele
Ministerstwa Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej przyznali, że instytucje te nie dysponują
funduszami, by zapewnić dalsze trwanie projektu. Dalsze
funkcjonowanie Centrum przy Białowieskim Parku Narodowym, z
koniecznością samofinansowania się jest niekorzystnym rozwiązaniem
z uwagi na mocno ograniczone możliwości parku narodowego w
aplikowaniu o środki zewnętrzne wyjaśniła Dyrektor Olimpia
Pabian. Korzystniej dla Centrum byłoby funkcjonować jako
organizacja pozarządowa lub inna niezależna struktura.
Uczestnicy
dyskusji proponowali różne warianty kontynuacji pracy Centrum.
Jednym z możliwych rozwiązań jest, by to przedsiębiorcy zrzeszyli
się i założyli organizację, na wzór izby gospodarczej,
wielobranżowej.
Padła
też propozycja, by Centrum przekształciło się w ciało o
charakterze consultingowym. Powinno dalej kontynuować dotychczasową
pracę - pomagać, wpierać, inicjować. Powinno wychodzić do
mieszkańców, doradzać: jak rozwinąć firmę, założyć
organizację, pozyskać środki. Ważne, by było otwarte, aktywnie
wyszukiwało partnerów do współpracy. Partnerstwo
publiczno-prywatne może być dobrą formą kontynuacji pracy
Centrum. Może nią być także związek stowarzyszeń i różnych
podmiotów, by budować partnerstwa branżowe.
Zwrócono
też uwagę, że Centrum musi mieć zabezpieczone finansowanie. Nie
może opierać się tylko na pracy społecznej czy pozyskanych
grantach. Powinno mieć stałe źródło dochodu, np. na płace dla
kadry, która musi być fachowa i ekspercka w wielu dziedzinach.
Niektórzy
uczestnicy dyskusji widzieli takie Centrum w strukturach
samorządowych, np. przy Starostwie Powiatowym. Argumentowali to tym,
że zadaniem samorządów jest pomagać mieszkańcom i promować
miejscowych ludzi aktywnych, którzy zapewniają miejsca pracy, np.
zwalniać ich z podatków, przyspieszać decyzje administracyjne.
Moderator
dyskusji - Krzysztof Margol zaproponował zorganizowanie spotkania
w połowie października br., na którym, po przeanalizowaniu
propozycji, jakie padły podczas panelu dyskusyjnego, przedstawi
konkretne propozycje kontynuacji Centrum Wdrażania Projektów.
Zapowiedział, że wcześniej uda się z misją do Europejskiego
Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej w celu omówienia możliwości
uzyskania w nim wsparcia finansowego na start Centrum w nowej już formule.
Podsumowując seminarium i kończący się trzyletni projekt należy przytoczyć
słowa członków Komitetu Sterującego. W ich ocenie sukcesem
projektu było uruchomienie środków na małe granty. Ale jeszcze
większą wartością jest trwająca współpraca dofinansowanych
podmiotów. Podkreślano, że jest to projekt jeden z wielu w
regionie, ale jedyny, który dał dobry efekt w postaci konsultowania
się różnych środowisk i wzajemnej współpracy. Osoby, które
korzystały z doradztwa Centrum zaznaczyły, że atutem Centrum była
jego niezależność. Realizacja zadań przez podmioty z zewnątrz,
niezwiązane ze środowiskiem lokalnym, zapewniły obiektywizm i bezstronność.
Białowieski Park oraz Realizatorzy projektu składają serdeczne
podziękowania członkom Komitetu Sterującego Centrum Wdrażania
Projektów przy Białowieskim Parku Narodowym, wszystkim partnerom
projektu, instytucjom i osobom aktywnie uczestniczącym w jego
realizacji, Ministerstwu Środowiska oraz Narodowemu Funduszowi
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, za pomoc i zaangażowanie w
działaniach na rzecz wspierania mieszkańców regionu Puszczy
Białowieskiej. Liczymy na dalszą współpracę, by działania te
były kontynuowane.
|