|
„PNRP” 38(2) – 2019 r.
Stan poznania motyli (Lepidoptera) STRESZCZENIE
W Załęczańskim Parku Krajobrazowym prowadzono w latach 2014-2018
badania mające na celu poznanie zróżnicowania gatunkowego motyli
na tym terenie. Owady odławiano na ośmiu stanowiskach
zlokalizowanych na całym obszarze parku, w tym w czterech
rezerwatach przyrody. Na podstawie badań własnych i danych z
piśmiennictwa wykazano ogółem 944 gatunki, co stanowi 29%
wszystkich motyli Polski. Wśród nich 29 gatunków jest nowych dla
województwa łódzkiego, a 12 nie wykazywano dotychczas z
województwa śląskiego. Najbardziej zróżnicowaną faunę motyli
stwierdzono w rezerwacie ,,Węże'' (488 gatunków) i na
stanowisku Lisowice (318 gatunków).
Orlik krzykliwy (Clanga pomarina) i orlik grubodzioby (C. clanga) STRESZCZENIE W latach 2000-2015 na obszarze Parku Narodowego ,,Belovezhskaja Pushcha" (Białoruś) na trzech powierzchniach prowadzono monitoring orlika krzykliwego (Clanga pomarina) i orlika grubodziobego (C. clanga) z użyciem lunet. Ponadto w roku 2008 monitoring objął historyczne granice Puszczy Białowieskiej (obszar dawnego Zapowiednika) oraz bagna Dziki Nikor, z wyłączeniem leśnictwa Jasień i Jaźwiny. W latach 2014-2015 prowadzono również ukierunkowane poszukiwania orlika grubodziobego oraz par mieszanych we wszystkich odpowiednich siedliskach na obszarze Parku. Opierając się na informacjach zebranych w całym okresie badań liczebność populacji orlika krzykliwego w historycznych granicach Puszczy Białowieskiej w roku 2008 oszacowano na 50-60 par lęgowych, co odpowiada liczebności tego gatunku stwierdzonej w połowie XX wieku. Podczas ostatniej dekady stwierdzono lokalne spadki liczebności tego gatunku, co może mieć związek z zaprzestaniem wykaszania bagien Dzikiego Nikoru. Aktualnie liczebność orlika grubodziobego na obszarze Parku wynosi 7 par lęgowych. Pozorny wzrost liczebności tego gatunku na całym obszarze Puszczy w okresie od 2000 do 2015 roku może wynikać jedynie z podniesienia się kwalifikacji osób prowadzących monitoring, gdyż na powierzchniach kontrolnych liczebność tego gatunku nie zmieniła się. W trakcie badań stwierdzono również obecność od 1 o 3 par mieszanych. W dwóch przypadkach pary mieszane były utworzone przez samicę orlika grubodziobego i samca orlika krzykliwego podczas gdy w jednym przypadku sytuacja była odwrotna. W ostatnich latach stwierdzono spadek liczebności par mieszanych.
Wyniki monitoringu wybranych gatunków ptaków STRESZCZENIE W Poleskim Parku Narodowym, w sezonie lęgowym 2018 roku, monitorowano stan populacji 23 gatunków ptaków, a liczebność poszczególnych gatunków była następująca: błotniak łąkowy Circus pygargus (4 pary), błotniak zbożowy Circus cyaneus (nie stwierdzono lęgów), błotniak stawowy Circus aeruginosus (8 p), bocian biały Ciconia ciconia (5-10 p), cietrzew Tetrao tetrix (2 samce), dubelt Gallinago media (15-18 samców), dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos (5-10 p), dzięcioł czarny Dryocopus martius (15-20 p), dzięcioł średni Dendrocopos medius (10-15 p), dzięcioł zielonosiwy Picus canus (4-5 par), gąsiorek Lanius collurio (30-40 p), jarzębatka Sylvia nisoria (10 p), kropiatka Porzana porzana (11 terytoriów), lelek Caprimulgus europaeus (0-1 p), lerka Lullula arborea (21-30 p), muchołówka mała Ficedula parva (3-5 p), ortolan Emberiza hortulana (0-1 p), podróżniczek Luscinia svecica (4 p), puszczyk mszarny Strix nebulosa, uszatka błotna Asio flammeus, wodniczka Acrocephalus paludicola (404 samce), zimorodek Alcedo atthis (1 p), żuraw Grus grus (33-35 p). Spośród monitorowanych, najważniejszymi gatunkami (powyżej 1% populacji krajowej) są dubelt (3,8% populacji krajowej) i wodniczka (12,6% populacji krajowej i 3,7% populacji światowej).
Odrodzenie żubrów w Puszczy Białowieskiej – 90 lat restytucji STRESZCZENIE We wrześniu 2019 roku przypada dziewięćdziesiąta rocznica rozpoczęcia procesu restytucji żubrów w Puszczy Białowieskiej. W artykule przedstawiono historię prac prowadzonych nad odrodzeniem hodowli żubrów w rezerwatach Białowieskiego Parku Narodowego. Decydującą rolę w restytucji gatunku Bison bonasus w Białowieży, w latach 1929-1939, odegrało pięć żubrów: M 163 BORUSSE, F 93 BISERTA, F 161 BISCAYA, M 229 PLISCH, F 519 POGANKA i F520 POLANA (Tabela 1). Samiec BORUSSE należał do linii nizinno-kaukaskiej, pozostałe żubry były czystej krwi żubrami nizinnymi, Bison bonasus bonasus. W artykule podkreślono, że odrodzenie żubrów było możliwe dzięki krajowej i międzynarodowej współpracy z ośrodkami, w których zachowały się pojedyncze osobniki ocalałe od zagłady. Pomyślny przebieg restytucji tego gatunku w Puszczy Białowieskiej zaowocował istotnym wzrostem liczebności żubrów. Puszczę Białowieską zamieszkuje obecnie największa populacja żubra nizinnego na świecie, w końcu 2018 żyło tutaj około 1000 osobników, w polskiej ponad 500 i w białoruskiej blisko 500. Wraz ze wzrostem liczby i zagęszczenia populacji, głównym zagrożeniem stały się choroby zakaźne i inwazyjne, na które żubry są wrażliwe. Przyszłość żubrów zależy od mądrego działania na rzecz tego polskiego symbolu ochrony przyrody. Najważniejsze są działania podnoszące akceptację społeczną wolno żyjących żubrów, a także pozwalające skutecznie chronić ich zdrowie, jako najważniejszy element gwarantujący przetrwanie gatunku.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Lecicha południowa Orthetrum brunneum (Fonsc.) (Odonata, Libellulidae) – Streszczenie W dniu 14.06.2019 stwierdzono polującą samicę Orthetrum brunneum na torfowisku przejściowym w Poleskim Parku Narodowym (51°24'21,6 "N, 23°06'24,5" E, UTM: FB49). Był to prawdopodobnie osobnik pochodzący z łąk w pobliżu parku, w którym nie ma odpowiednich siedlisk dla tego gatunku. Wliczając w to Orthetrum brunneum, dotychczas stwierdzono w Poleskim Parku Narodowym 58 gatunków ważek (78% fauny krajowej i 85% fauny województwa lubelskiego). Potwierdza to znaczenie tego obszaru jako ostoi ważek i gorącej plamy ich bogactwa gatunkowego.
Nowe stwierdzenie biegacza urozmaiconego Carabus variolosus (Fabricius, 1787) Streszczenie W roku 2017 odkryto dwa nowe stanowiska biegacza urozmaiconego Carabus variolosus (Fabricius, 1787) w kwadracie UTM: EA65. Gatunek ten odnotowano w lasach z dominacją olszy czarnej Alnus glutinosa (Gaertn) nad dwoma śródleśnymi ciekami przepływającymi przez rezerwat „Zabłocie". Jest to kolejne stwierdzenie tego gatunku na Płaskowyżu Kolbuszowskim, który obecnie stanowi jedyny nizinny region w kraju, gdzie gatunek ten występuje.
Zagadka żubra z Warszawskiego Gabinetu Zoologicznego Streszczenie W roku 1830 do Warszawskiego Gabinetu Zoologicznego trafiły dwa żubry. Upolował je, za zgodą cara, F.P. Jarocki – kustosz Gabinetu i pierwszy profesor zoologii Uniwersytetu Warszawskiego. Na opublikowanej w 1869 r. w „Tygodniku Ilustrowanym" rycinie, przedstawiającej wystawę Gabinetu, autorstwa W. Gersona, widoczne są jednak trzy żubry. Informacja o trzecim żubrze pojawia się po raz pierwszy w pismach R. I. Murchisona w 1845 roku. Pochodzenie trzeciego okazu stanowi prawdziwą zagadkę historii zoologii. Autorzy przeprowadzili kwerendę zarówno w pracach jakie ukazały się drukiem, jak i w archiwalnych materiałach rękopiśmiennych. Przeprowadzone badania pozwoliły na ustalenie, że żubr został najprawdopodobniej upolowany w 1823 r. dla Szkoły Szczególnej Leśnictwa, a do Gabinetu trafił po likwidacji tej Szkoły w 1832 roku. Historia okazu przedstawiona została w kontekście historii muzeografii przyrodniczej, Puszczy Białowieskiej oraz postępu wiedzy na temat biologii żubra. |