Księga Rodowodowa Żubrów 2019
 

Ukazał się kolejny rocznik „Księgi Rodowodowej Żubrów", obejmujący dane za rok 2019.

„Księga Rodowodowa Żubrów" (KRŻ), to publikacja zapoczątkowana przez Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra, które zostało utworzone w 1923 roku w Berlinie.  W powstaniu tej organizacji Polska odegrała ważną rolę -  jej inicjatorem był polski delegat na paryski Kongres Ochrony Przyrody  Jan Sztolcman. Pierwszy zeszyt KRŻ, pod redakcją Goerda von der Groebena, opublikowany został  w 1932 roku. Stanowi on do dziś podstawę oceny wiarygodności rodowodowej wszystkich żyjących na świecie żubrów.  

Istotą KRŻ jest rejestracja wszystkich żubrów czystej krwi w celu restytucji tego gatunku na bazie czystych genetycznie osobników. W szczególności chodzi o eliminację zwierząt, które mają cechy bizona amerykańskiego, pokrewnego gatunku, łatwo krzyżującego się z europejskim żubrem.  W Księdze notuje się udokumentowane potomstwo czystych żubrów oraz od wielu lat coroczny światowy stan tych zwierząt.  

Do wybuchu  II. wojny ukazały się jeszcze 2 zeszyty KRŻ, zredagowane przez dr Ernę Mohr, znaną  badaczkę  ssaków, pracująca w Muzeum Zoologicznym w Hamburgu. Podczas wojny naziści dopuścili się licznych fałszerstw w dziedzinie rejestracji rodowodowej żubrów. Dr Mohr, która nie zgadzała się z tymi praktykami , została pozbawiona przez faszystowskie władze  stanowiska Redaktora Księgi. Jednak prywatnie, wykorzystując dobre stosunki z wieloma hodowcami,  nadal gromadziła informacje o tych zwierzętach. Po wojnie, podczas Międzynarodowego Zjazdu Dyrektorów Ogrodów Zoologicznych oraz członków Towarzystwa Ochrony Żubra, który odbył się w 1946 roku w Rotterdamie, zdecydowano, aby  powierzyć  prowadzenie Księgi Rodowodowej Żubrów polskiemu Oddziałowi MTOŻ, na którego czele stał wówczas dr Jan Żabiński, dyrektor Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego. W ten sposób Redakcja KRŻ znalazła się w Polsce, zaś jej pierwszym Redaktorem został właśnie dr Jan Żabiński.

Nowa Redakcja KRŻ publikowała co 2 lata dane o żubrach na świecie, wykorzystując materiały nadsyłane z zachodniej Europy przez dr Ernę Mohr, zaś z ZSRR - opracowane przez dr Mikhaila Zablotskiego.  W latach 70. dokonano zmian w składzie Redakcji, powierzając funkcję Sekretarza Redakcji dr-owi Janowi Raczyńskiemu, wówczas pracownikowi naukowemu Zakładu Badania Ssaków PAN w Białowieży. Opracowany w tym czasie zbiorczy zeszyt KRŻ za lata 1965-69 wiąże się z reformą współpracy Redakcji z hodowcami żubrów na świecie (poprzez bezpośrednie kontakty) oraz z wprowadzeniem istotnych zmian redakcyjnych, kontynuowanych do chwili obecnej.

Dr Żabiński przed wojną współpracował z dr Erną Mohr, przekazując jej informacje o żubrach w Polsce. Dr Mohr zdecydowała, aby materiały o żubrach, które gromadziła przed wojną i w czasie wojny, zostały przekazane polskiej Redakcji KRŻ. Jednak kontakt z państwami zza tzw. „żelaznej kurtyny" (Erna Mohr mieszkała w Hamburgu) nie był łatwy i długo trwało, nim udało się te archiwalne materiały przywieźć do Polski. Dr Mohr już nie doczekała tego momentu, gdyż zmarła w 1968 roku. Jej wolę wypełniła jej siostra Meta Schaubach, z którą spotkał się w Zachodnim Berlinie dr Raczyński. W 1970 roku materiały dotarły do Polski i obecnie znajdują się w Redakcji KRŻ w Białowieży.

Dr Jan Żabiński pełnił funkcje Redaktora KRŻ aż do swojej śmierci, czyli do roku 1974. W następnych latach Redakcja KRŻ kilkukrotnie zmieniała swą siedzibę, aby ostatecznie w 1991 roku znaleźć się w Białowieskim Parku Narodowym. Zmieniali się także Redaktorzy KRŻ, lecz od tegoż 1991 roku do dzisiaj stanowisko to pełni były Sekretarz Redakcji, dr Jan Raczyński.

Wszystkie powojenne zeszyty Księgi Rodowodowej Żubrów wydane w Polsce można znaleźć na stronie internetowej: www.krz.bpn.com.pl (wersja polskojęzyczna); www.ebpb.bpn.com.pl (wersja anglojęzyczna).