Środowisko: lasy liściaste i mieszane

Występowanie: dawniej w całej Europie, obecnie w ogrodach zoologicznych i rezerwatach oraz w hodowlach wolnościowych w Polsce, na Białorusi, w Rosji, Ukrainie i Litwie

Pokarm: roślinny z udziałem kory i pędów drzew

Ciężar ciała: samce (byki) do 920 kg, samice (krowy) do 640 kg

Okres godowy: sierpień - wrzesień

Długość ciąży: 8,5 miesiąca

Liczebność: w polskiej części Puszczy Białowieskiej stado wolne ok. 400 szt., w rezerwatach ok. 30 szt.; w Polsce około 700 sztuk, na świecie ok. 3000 szt.

Żubry należą do rzędu parzystokopytnych obejmującego kilkaset różnych gatunków zwierząt. Cechą wyróżniającą zwierzęta z tego rzędu jest parzystokopytność, co oznacza, że ostatnie człony kończyn są rozdzielone i zakończone dwudzielną puszkę rogową. Żubry zostały zaliczone do podrzędu przeżuwaczy, u których żołądek składa się z czterech komór: żwacza, czepca, ksiąg, które tworzą tzw. przedżołądki oraz trawieńca pełniącego funkcję żołądka właściwego. W przedżołądkach, a szczególnie w potężnym żwaczu, którego objętość u dorosłych żubrów może przekroczyć 100 l, gromadzony jest pokarm roślinny, który jest okresowo przeżuwany.

Budowa rogów kwalifikuje żubry do rodziny pustorogich. Nazwy pustorogie używa się dla odróżnienia od pełnorogich, do których należą: łosie, jelenie, sarny. Róg żubra składa się bowiem z okrywy rogowej pokrywającej wyrostek kostny o budowie porowatej z typowymi dla żubra podłużnymi bruzdami, od środka wzmocnionymi beleczkami kostnymi. Zawiązki rogów wyczuwalne są pod skórą już u zwierząt nowonarodzonych i rosną intensywnie do 4 roku życia. U dorosłych samców mogą osiągnąć pokaźne rozmiary. Rogi samic są znacznie mniejsze i bardziej zagięte do środka.

Przeżuwacze pustorogie mają 32 zęby, pozbawione są bowiem górnych siekaczy i kłów, a zęby trzonowe o szerokich pofałdowanych koronach przystosowane są do żucia pokarmu roślinnego.

Żubr zbudowany jest bardzo masywnie. Ciężar ciała dorosłych samców waha się od 440 do 920 kg, samic natomiast od 320 do 640 kg. Dużą głowę podtrzymuje ścięgniste więzadło karkowe o dużej wytrzymałości. Potężne mięśnie przedniej części ciała wraz wysokimi wyrostkami kolczystymi kręgów piersiowych tworzą garb charakterystyczny dla sylwetki żubra. Właśnie na wysokości najwyższego, drugiego kręgu piersiowego, linia grzbietu osiąga największą wysokość dochodzącą do 188 cm. Wystające na zewnątrz pierścienie oczodołowe chronią oczy przed uszkodzeniem przez gałęzie podczas poruszania się po lesie. Skóra żubrów jest bardzo elestyczna i mimo częstych urazów, jakie zadają rogami żubry dorosłe i silniejsze osobnikom młodszym i słabszym, nie ulega często przebiciu. Okrywa włosowa jest barwy płowobrunatnej. Tylko cielęta rodzą się znacznie jaśniejsze z wyraźnie rudym odcieniem sierści. Po lince juvenilnej, która dokonuje się w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia, cielęta upodabniają się barwą włosów do żubrów dorosłych.

Hodowla rezerwatowa żubrów prowadzona jest w Białowieży od 1929 roku. Celem pierwszych lat hodowli rezerwatowej było odrodzenie gatunku przez wzrost liczebności oraz odpowiedni dobór zwierząt o znanym pochodzeniu. Ta forma hodowli jest kontynuowana do dnia dzisiejszego. Więcej o żubrze...